imported>Pel Nander |
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| '''Demokracja uczestnicząca''' (ang. ''participatory democracy'') jest procesem kolektywnego podejmowania [[decyzja|decyzji]], z wykorzystaniem kombinacji elementów [[demokracja bezpośrednia|demokracji bezpośredniej]] i [[demokracja przedstawicielska|przedstawicielskiej]]. Znajduje zastosowanie w [[samorząd lokalny|samorządach lokalnych]] i [[samorząd pracowniczy|samorządach pracowniczych]].
| |
|
| |
|
| == Geneza ==
| |
| Genezy i pierwowzorów demokracji uczestniczącej można się doszukiwać w [[demokracja ateńska|ateńskiej demokracji]], średniowiecznych [[gildia (historia)|gildiach]], [[samorząd miejski|samorządach miejskich]] [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] z okresu Rewolucji Amerykańskiej, [[Komuna Paryska|Komunie Paryskiej]], ideach [[anarchizm]]u ([[wolnościowy municypalizm]], [[Murray Bookchin]]), rewolcie roku [[1968]], ruchach narodowowyzwoleńczych.
| |
|
| |
| == Zasady ==
| |
| Wszyscy obywatele posiadają władzę decydowania o [[budżet|budżecie]], [[inwestycja]]ch, lokalnych [[podatek|podatkach]] i [[podział administracyjny|podziale administracyjnym]]. Dyskusje i głosowania odbywają się podczas otwartych zgromadzeń w gminach, dzielnicach i miastach. [[delegat|Delegaci]] i [[radny|radni]] mogą być w każdej chwili odwołani z pełnionej funkcji przez specjalnie zwołane zgromadzenie mieszkańców ich okręgu. [[kadencja (politologia)|Kadencje]] ograniczone są zwykle do jednego roku. [[Administracja]], radni, burmistrz, stają się egzekutywą realizującą instrukcje od lokalnej społeczności. Większość istniejących obecnie form demokracji uczestniczącej współistnieje ze strukturami państwa i samorządu lokalnego.
| |
|
| |
| == Przykłady ==
| |
| Demokracja uczestnicząca realizuje się zwykle poprzez budżet partycypacyjny, który po raz pierwszy został wprowadzony w mieście [[Porto Alegre]] (płd.-wsch. [[Brazylia]], stolica stanu [[Rio Grande do Sul]]) w roku [[1990]], przez [[Partia Pracowników|Partię Pracowników]]. [[Budżet partycypacyjny]] oznacza oddolny proces definiowania priorytetów budżetowych i wskazywanie przez obywateli, które inwestycje i projekty należy realizować w ich miejscowości. Podczas tworzenia budżetu partycypacyjnego, uwzględniany jest poziom ważności przyznany danej sprawie przez mieszkańców, lista braków w [[infrastruktura|infrastrukturze]] zgłoszona przez zgromadzenie oraz liczba mieszkańców danej dzielnicy. Wyniki głosowań i negocjacji są sumowane i opracowywane przez Radę Budżetu Partycypacyjnego, we współpracy z Gabinetem Planowania Miasta.
| |
| Budżet partycypacyjny (port. Orcamento Participativo) w Porto Alegre zaowocował demokratyzacją struktury szkół publicznych. Dyrektorzy i wicedyrektorzy wybierani są na trzyletnią kadencję przez wszystkich dydaktycznych i niedydaktycznych pracowników danej szkoły oraz uczniów, którzy ukończyli 10 lat. Praca dyrekcji jest kontrolowana przez Radę Szkolną, składającą się z przedstawicieli wszystkich pracowników szkoły, uczniów i rodziców.
| |
|
| |
| Mieszkańcy uzyskują wpływ na zatrudnianie urzędników, poprzez Komisje Trójstronne. W ich skład wchodzą przedstawiciele zgromadzeń mieszkańców, przedstawiciele [[związek zawodowy|związku zawodowego]] pracowników administracji i przedstawiciele zarządu gminy.
| |
|
| |
| Prywatni inwestorzy muszą uzyskiwać zgodę mieszkańców i spełniać postawione przez nich warunki, od których uzależnili pozwolenie na budowę sklepu wielkoprzemysłowego, stacji benzynowej itp. Funkcjonowaniu demokracji uczestniczącej towarzyszy wzrost liczby organizacji pozarządowych. Wybory samorządowe w Brazylii jesienią [[2004]] roku wykazały, że społeczne poparcie dla demokracji uczestniczącej nie musi oznaczać poparcia dla partii, która była politycznym gwarantem tej formy demokracji.
| |
|
| |
| Budżet partycypacyjny wprowadzono w ponad 100 większych i mniejszych miastach Brazylii ([[Porto Alegre]], [[Belo Horizonte]], [[Recife]] i in.). Największym terytorium, gdzie wprowadzono budżet partycypacyjny był dotychczas stan [[Rio Grande do Sul]] w pd. - wsch. Brazylii. Podobne inicjatywy pojawiły się w niektórych miastach [[Kanada|Kanady]] ([[Guelph]], [[Konfederacja Mieszkań Socjalnych Toronto]]), [[Francja|Francji]] ([[Ivra|Ivry]], [[Saint-Denis]]), [[Kolumbia|Kolumbii]] ([[Tarso]], [[Cauca (departament)|Cauca]]), [[Peru]] ([[Villa el Salvador]]), [[Włochy|Włoch]] ([[Spezzano Albanese]]) oraz [[Indie|Indii]] (stan [[Kerala (stan w Indiach)|Kerala]] i [[Zachodni Bengal]]). Inicjatorami były najczęściej organizacje sąsiedzkie, związki zawodowe, partie socjalistyczne, komunistyczne i grupy anarchistyczne. Zbliżony charakter mają zgromadzenia sąsiedzkie w miastach [[Argentyna|Argentyny]] ([[Buenos Aires]], [[Rosario]]), powstałe w wyniku rewolty ulicznej w grudniu [[2001]] roku. Pozostające one w ciągłej opozycji do struktur państwa. Zasadami demokracji uczestniczącej kierują się także [[Zapatystowska Armia Wyzwolenia Narodowego|zapatystowskie]] gminy autonomiczne w stanie [[Chiapas]] (pd. Meksyk), powstałe w rezultacie zbrojnego powstania chłopskiego pod przywództwem partyzantki [[Zapatystowska Armia Wyzwolenia Narodowego|EZLN]].
| |
|
| |
| Metody demokracji uczestniczącej były stosowane w projektowaniu architektury masowej ([[Lucien Kroll]], [[Ralph Erskin]], [[anarchitektura]], planowanie rzecznicze) od końca [[lata 60. XX wieku|lat 60.]] [[XX wiek]]u w Europie Zachodniej. Innym przykładem zastosowania demokracji uczestniczącej jest istniejące od [[lata 70. XX wieku|lat 70.]] XX w. [[Wolne Miasto Christiania]] w [[Kopenhaga|Kopenhadze]], jednakże rząd duński od kilku lat zmierza do jej likwidacji.
| |
|
| |
| Samorządy spółdzielni Mondragon w [[Kraj Basków|Kraju Basków]] są przykładem zastosowania demokracji uczestniczącej w miejscu pracy.
| |
|
| |
| Demokracja, Anarchizm, Zielona polityka
| |
| [[Kategoria:Prawo]] | | [[Kategoria:Prawo]] |
