Cesarskie i Królewskie Siły Zbrojne

Cesarskie i Królewskie Siły Zbrojne - w oryg. Kaiserlich und Königlich Wehrmacht, stanowią zbrojne ramię Monarchii Austro-Wegier, są obecnie jedną z najlepszych i największych armii świata.

Funkcjonuje na podstawie C. i K. Dekretu nr 46 o C. i K. Siłach Zbrojnych, a także innych aktów prawnych.

W skład C. i K. Sił Zbrojnych wchodzą:

• Wojska liniowe (Heer),
• Marynarka wojenna (Kriegsmarine),
• Siły powietrzne (Luftfahrtruppen)
• Wojska obrony krajowej (Landwehr, Honved, Domobrana),
• Pospolite ruszenie (Landsturm), powoływane na czas wojny.

Nadrzędną instytucją dla armii jest Armee Oberkommando (w skrócie AOK, pol. Naczelna Komenda Armii) składająca się z Monarchy oraz Szefa Sztabu Generalnego. Istnieje oprócz tego Sztab Generalny zajmujący się planowaniem działań w czasie pokoju. Nad zaopatrzeniem Sił Zbrojnych czuwa natomiast Ministerstwo Wojny.

Konflikty językowe rozwiązane są następująco:

• W Wojskach Liniowych, Marynarce Wojennej, Siłach Powietrznych i Landwehrze obowiązującym językiem komendy jest niemiecki,
• W Honvedzie obowiązującym językiem komendy jest węgierski,
• W Domobranie obowiązującym językiem komendy jest chorwacki.

Ponadto, jeżeli 20% żołnierzy danego regimentu mówi w jakimś języku, automatycznie obowiązuje on w tymże regimencie jako język pułkowy. De facto język rozumie się pod pojęciem używanych sformułowań czysto wojskowych, jak np. stopnie czy nazwy jednostek.

Ponadto wojskom obrony krajowej podlega Żandarmeria, pełniąca w Austro-Węgrzech rolę policji tam, gdzie nie funkcjonują Dyrekcje Policji.

Terytorialnie armia austro-węgierska dzieli się na 16 Okręgów Wojskowych, które funkcjonują jako Korpusy. Standardowy skład Korpusu to:

• Dwie dywizje Piechoty Liniowej,
• Jedna dywizja Wojsk Ochrony Krajowej,
• Jedna pancerna dywizja kawalerii,
• Odwody,
• oraz związki pozadywizyjne.

W ramach tych jednostek w Austro-Węgrzech istnieją następujące regimenty piechoty:

• 102 Cesarskie i Królewskie Regimenty Piechoty,
• 4 Bośniacko-Hercegowińskie Regimenty Piechoty,
• 4 Tyrolskie Regimenty Strzelców Cesarskich,

przy czym Landwehra posiada 37 jednostek wojskowych o randze Regimentów, zaś Honved i Domobrana posiadają razem 32 jednostki wojskowe o randze Regimentów. Oprócz wyżej wymienionych formacji w skład armii wchodzi również:

• 29 samodzielnych batalionów strzelców (Feldjäger),
• 1 samodzielny bośniacki batalion strzelców (Feldjäger).

Ponadto na czas wojny przewiduje się powołanie 41 Regimentów Pospolitego Ruszenia z Królestw i Krajów w Radzie Państwa Reprezentowanych oraz 47 Regimentów z Krajów Korony Św. Stefana.

Natomiast kawaleria składa się z:

• 15 Regimentów Dragonów (czołgi ciężkie),
• 16 Regimentów Huzarów (czołgi średnie),
• 11 Regimentów Ułanów (czołgi lekkie),
• 10 Regimentów Huzarów (czołgi średnie) Honvedu,
• 6 Regimentów Ułanów (czołgi lekkie) Landwehry,
• 1 Dywizjon Dalmatyńskich Strzelców Konnych (kawaleria powietrzna),
• 1 Dywizjon Tyrolskich Strzelców Konnych (kawaleria powietrzna),
• 47 Szwadronów Kawalerii Pospolitego Ruszenia z siedzibą na Węgrzech.

Jednostki artylerii dzielą się na:

• Artylerię polową,
• Artylerię forteczną.

Poza wymienionymi rodzajami broni istnieją także inne służby pomocnicze nie biorące bezpośredniego udziału w działaniach:

• 16 dywizjonów taborów,
• 27 oddziałów sanitarnych,
• 18 szpitali polowych,
• 7 szpitali Honvedów,
• 14 komend krajowych Żandarmerii Landwehry,
• 8 dystryktów Żadnarmerii Honvedu i Domobrany,
• 1 bośniacko-hercegowiński korpus Żandarmerii,
• 1 Wojskowo-Policyjny Korpus Strażniczy.

Stopnie wojskowe wojsk lądowych, rozpoczynając od najniższego, to:

• Infanterist; Husar/Dragoner/Ulan; Kanonier (piechur; huzar/dragon/ułan; kanonier) = Honvéd, Huszár, Tüzér,
• Gefreiter; Patrouilleführer; Vormeister (starszy szeregowy; dowódca patrolu lub starszy huzar/dragon/ułan; starszy kanonier) = Örvezetö, Járörvezetö, Főtüzer,
• Korporal (kapral) = Tizedes,
• Zugsführer (plutonowy) = Szakaszvezetö,
• Feldwebel; Wachtmeister; Feuerwerker (sierżant; wachmistrz; ogniomistrz) = Örmester, Örmester, Tüzmester,
• Stabsfeldwebel; Stabswachtmeister; Stabsfeuerwerker (sierżant sztabowy; wachmistrz sztabowy; ogniomistrz sztabowy) = Törzsörmester, Törzsörmester, Törzstüzmester,
• Offizierstellvertreter (młodszy chorąży) = Tiszthelyettes,
• Fähnrich (chorąży) = Zászlós,
• Leutnant (podporucznik) = Hadnagy,
• Oberleutnant (porucznik) = Főhadnagy,
• Hauptmann; Rittmeister (kapitan; rotmistrz) = Százados,
• Major (major) = Őrnagy,
• Oberstleutnant (podpułkownik) = Alezredes,
• Oberst (pułkownik) = Ezredes,
• Generalmajor (generał-major) = Vezérőrnagy,
• Feldmarschallleutnant (feldmarszałek-podporucznik) = Altábornagy,
• General der Infanterie; General der Kavallerie; Feldzeugmeister (generał piechoty; generał kawalerii; generał artylerii) = Gyalogsági tábornok, Lovassági tábornok, Táborszernagy,
• Generaloberst (generał-pułkownik) = Vezérezredes,
• Feldmarschall (feldmarszałek).

Stopnie wojskowe Marynarki Wojennej, rozpoczynając od najwyższego, to:

• Großadmiral
• Admiral
• Vizeadmiral
• Kontradmiral
• Linienschiffskapitän
• Fregattenkapitän
• Korvettenkapitän
• Linienschiffsleutnant
• Linienschiffsfähnrich
• Seefähnrich
• Oberstabsbootsmann
• Stabsbootsmann
• Unterbootsmann
• Bootsmannsmaat
• Marsgast
• Matrose 1.Klasse
• Matrose 2.Klasse.

Austro-Węgry szkolą swych oficerów w 3 szkołach oficerskich:

• Terezjańskiej Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt (Theresianische Militarakademie),
• Technicznej Akademii Wojskowej w Mödling (Technische Militarakademie),
• Akademia Wojskowa Cesarzowej Ludwiki w Budapeszcie (Lodoviceum, Honvedakademia).

Szczególną pozycję zajmują Gwardie przyboczne Monarchy, tj.:

• Cesarsko-Królewska Pierwsza "Arcieren" Lejbgwardia (k. k. Erste Arcieren Leibgarde),
• Królewsko-Węgierska Lejbgwardia (k. u. Leibgarde),
• Cesarsko-Królewska Lejbgwardia Trabantów (k. k. Trabantenleibgarde),
• Królewsko-Węgierska Lejbgwardia Trabantów (k. u. Trabantenleibgarde),
• Cesarski i Królewski Szwardon Lejbgwardii (K. u. K. Leibgarde Reitereskadron),
• Cesarska i Królewska Kompania Piechoty Lejbgwardii (K. u. K. Leibgarde Infanterie-kompanie).

Dowódca gwardii przybocznych Monarchy posiada honorowy tytuł Pułkownika Wszystkich Gwardii oraz jest jednocześnie Wielkim Ochmistrzem Dworu.