Cesarskie i Królewskie Siły Zbrojne

Cesarskie i Królewskie Siły Zbrojne - w oryg. Kaiserlich und Königlich Wehrmacht, stanowią zbrojne ramię Monarchii Austro-Wegier, są obecnie jedną z najlepszych i największych armii świata.

Funkcjonuje na podstawie C. i K. Dekretu nr 46 o C. i K. Siłach Zbrojnych, a także innych aktów prawnych.

W skład C. i K. Sił Zbrojnych wchodzą: 1. Wojska liniowe (Heer), 2. Marynarka wojenna (Kriegsmarine), 3. Siły powietrzne (Luftfahrtruppen) 4. Wojska obrony krajowej (Landwehr, Honved, Domobrana), 5. Pospolite ruszenie (Landsturm), powoływane na czas wojny.

Nadrzędną instytucją dla armii jest Armee Oberkommando (w skrócie AOK, pol. Naczelna Komenda Armii) składająca się z Monarchy oraz Szefa Sztabu Generalnego. Istnieje oprócz tego Sztab Generalny zajmujący się planowaniem działań w czasie pokoju. Nad zaopatrzeniem Sił Zbrojnych czuwa natomiast Ministerstwo Wojny.

Konflikty językowe rozwiązane są następująco: 1. W Wojskach Liniowych, Marynarce Wojennej, Siłach Powietrznych i Landwehrze obowiązującym językiem komendy jest niemiecki, 2. W Honvedzie obowiązującym językiem komendy jest węgierski, 3. W Domobranie obowiązującym językiem komendy jest chorwacki.

Ponadto, jeżeli 20% żołnierzy danego regimentu mówi w jakimś języku, automatycznie obowiązuje on w tymże regimencie jako język pułkowy. De facto język rozumie się pod pojęciem używanych sformułowań czysto wojskowych, jak np. stopnie czy nazwy jednostek.

Ponadto wojskom obrony krajowej podlega Żandarmeria, pełniąca w Austro-Węgrzech rolę policji tam, gdzie nie funkcjonują Dyrekcje Policji.

Terytorialnie armia austro-węgierska dzieli się na 16 Okręgów Wojskowych, które funkcjonują jako Korpusy. Standardowy skład Korpusu to: 1. Dwie dywizje Piechoty Liniowej, 2. Jedna dywizja Wojsk Ochrony Krajowej, 3. Jedna pancerna dywizja kawalerii, 4. Odwody, 5. oraz związki pozadywizyjne.

W ramach tych jednostek w Austro-Węgrzech istnieją następujące regimenty piechoty: 1. 102 Cesarskie i Królewskie Regimenty Piechoty, 2. 4 Bośniacko-Hercegowińskie Regimenty Piechoty, 3. 4 Tyrolskie Regimenty Strzelców Cesarskich, przy czym Landwehra posiada 37 jednostek wojskowych o randze Regimentów, zaś Honved i Domobrana posiadają razem 32 jednostki wojskowe o randze Regimentów. Oprócz wyżej wymienionych formacji w skład armii wchodzi również: 1. 29 samodzielnych batalionów strzelców (Feldjäger), 2. 1 samodzielny bośniacki batalion strzelców (Feldjäger). Ponadto na czas wojny przewiduje się powołanie 41 Regimentów Pospolitego Ruszenia z Królestw i Krajów w Radzie Państwa Reprezentowanych oraz 47 Regimentów z Krajów Korony Św. Stefana.

Natomiast kawaleria składa się z: 1. 15 Regimentów Dragonów (czołgi ciężkie), 2. 16 Regimentów Huzarów (czołgi średnie), 3. 11 Regimentów Ułanów (czołgi lekkie), 4. 10 Regimentów Huzarów (czołgi średnie) Honvedu, 5. 6 Regimentów Ułanów (czołgi lekkie) Landwehry, 6. 1 Dywizjon Dalmatyńskich Strzelców Konnych (kawaleria powietrzna), 7. 1 Dywizjon Tyrolskich Strzelców Konnych (kawaleria powietrzna), 8. 47 Szwadronów Kawalerii Pospolitego Ruszenia z siedzibą na Węgrzech.

Jednostki artylerii dzielą się na: 1. Artylerię polową, 2. Artylerię forteczną.

Poza wymienionymi rodzajami broni istnieją także inne służby pomocnicze nie biorące bezpośredniego udziału w działaniach: 1. 16 dywizjonów taborów, 2. 27 oddziałów sanitarnych, 3. 18 szpitali polowych, 4. 7 szpitali Honvedów, 5. 14 komend krajowych Żandarmerii Landwehry, 6. 8 dystryktów Żadnarmerii Honvedu i Domobrany, 7. 1 bośniacko-hercegowiński korpus Żandarmerii, 8. 1 Wojskowo-Policyjny Korpus Strażniczy.

Stopnie wojskowe wojsk lądowych, rozpoczynając od najniższego, to: a) Infanterist; Husar/Dragoner/Ulan; Kanonier (piechur; huzar/dragon/ułan; kanonier) = Honvéd, Huszár, Tüzér, b) Gefreiter; Patrouilleführer; Vormeister (starszy szeregowy; dowódca patrolu lub starszy huzar/dragon/ułan; starszy kanonier) = Örvezetö, Járörvezetö, Főtüzer, c) Korporal (kapral) = Tizedes, d) Zugsführer (plutonowy) = Szakaszvezetö, e) Feldwebel; Wachtmeister; Feuerwerker (sierżant; wachmistrz; ogniomistrz) = Örmester, Örmester, Tüzmester, f) Stabsfeldwebel; Stabswachtmeister; Stabsfeuerwerker (sierżant sztabowy; wachmistrz sztabowy; ogniomistrz sztabowy) = Törzsörmester, Törzsörmester, Törzstüzmester, g) Offizierstellvertreter (młodszy chorąży) = Tiszthelyettes, h) Fähnrich (chorąży) = Zászlós, i) Leutnant (podporucznik) = Hadnagy, j) Oberleutnant (porucznik) = Főhadnagy, k) Hauptmann; Rittmeister (kapitan; rotmistrz) = Százados, l) Major (major) = Őrnagy, m) Oberstleutnant (podpułkownik) = Alezredes, n) Oberst (pułkownik) = Ezredes, o) Generalmajor (generał-major) = Vezérőrnagy, p) Feldmarschallleutnant (feldmarszałek-podporucznik) = Altábornagy, q) General der Infanterie; General der Kavallerie; Feldzeugmeister (generał piechoty; generał kawalerii; generał artylerii) = Gyalogsági tábornok, Lovassági tábornok, Táborszernagy, r) Generaloberst (generał-pułkownik) = Vezérezredes, s) Feldmarschall (feldmarszałek).

Stopnie wojskowe Marynarki Wojennej, rozpoczynając od najwyższego, to: 1. Großadmiral 2. Admiral 3. Vizeadmiral 4. Kontradmiral 5. Linienschiffskapitän 6. Fregattenkapitän 7. Korvettenkapitän 8. Linienschiffsleutnant 9. Linienschiffsfähnrich 10. Seefähnrich 11. Oberstabsbootsmann 12. Stabsbootsmann 13. Unterbootsmann 14. Bootsmannsmaat 15. Marsgast 16. Matrose 1.Klasse 17. Matrose 2.Klasse.

Austro-Węgry szkolą swych oficerów w 3 szkołach oficerskich: 1. Terezjańskiej Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt (Theresianische Militarakademie), 2. Technicznej Akademii Wojskowej w Mödling (Technische Militarakademie), 3. Akademia Wojskowa Cesarzowej Ludwiki w Budapeszcie (Lodoviceum, Honvedakademia).

Szczególną pozycję zajmują Gwardie przyboczne Monarchy, tj.: 1. Cesarsko-Królewska Pierwsza "Arcieren" Lejbgwardia (k. k. Erste Arcieren Leibgarde), 2. Królewsko-Węgierska Lejbgwardia (k. u. Leibgarde), 3. Cesarsko-Królewska Lejbgwardia Trabantów (k. k. Trabantenleibgarde), 4. Królewsko-Węgierska Lejbgwardia Trabantów (k. u. Trabantenleibgarde), 5. Cesarski i Królewski Szwardon Lejbgwardii (K. u. K. Leibgarde Reitereskadron), 6. Cesarska i Królewska Kompania Piechoty Lejbgwardii (K. u. K. Leibgarde Infanterie-kompanie). Dowódca gwardii przybocznych Monarchy posiada honorowy tytuł Pułkownika Wszystkich Gwardii oraz jest jednocześnie Wielkim Ochmistrzem Dworu.