Język waloński

Język waloński (valn. la lange vallonoisont, vallonoisont, valloni) - język z grupy języków romańskich, rekonstruowany przez Instytut Języka Walońskiego Akademii Narodowej (valn. Instituté de Vallonoisont de L'Academie Nationalont).

Gównymi rekontruktorami języka są prof. Alberta Reville-Luxemburg, oraz Ondé Marx

Alfabet i wymowa

• A
• Á - a:
• B
• C
• D
• E
• É - e:
• F
• G - (d)ʒ
• H
• I
• J - ʒ
• K
• L
• M
• N
• O
• P
• Q
• R - ʀ
• S
• T
• U
• V
• X - ʃ
• Y - j
• Z

dwuznaki

• ch - ʃ
• oi - wa
• oui -wi
• eu - o
• ou - ow
• au - ɔ
• on, an - ɑ̃
• en - ɛ̃

inne zasady wymowy

1. końcówka -e jest niema w większości wyrazów, , oraz e w rodzajnikach np. le etage /le edaʒ/, ale les dekretie /les dekreti:i/
2. końcówkę -ie czytamy jako /i:i/ w l. mng. r. ż.
3. końcówka -s jest niema
4. końcówka -t jest zanikająca

Gramatyka

rodzajnik

• rodzajnik określony liczby pojedynczej formy żeńskiej la
• rodzajnik określony liczby pojedynczej formy męskiej le
• rodzajnik liczby mnogiej les
• rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy żeńskiej une
• rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy męskiej un

Ponadto istnieje forma krótka czasownika określonego dla zarówno formy męskiej, jak i żeńskiej a mianowicie l'. Stosujemy ja gdy rzeczownik który poprzedzony jest rodzajnikiem rozpoczyna się na samogłoskę, lub nieme h np.: l'Assoneblé (Zgromadzenie), czy l'home (mężczyzna, człowiek). Tego rodzaju zrost słów dotyczy także większości przysłówków i okoliczników miejsca zakończonych samogłoską.

rzeczownik

liczba mnoga

• liczba mnoga rodzaju żeńskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(t)ie do rzeczownika np. l'Assoneblé -> les Assoneblie
• liczba mnoga rodzaju męskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(e)s np. le deputois -> le deputoises

zaimki

osoba	j. waloński	j. polski	j. waloński	j. polski
1. poj.	Je	ja	mont/ment	mój/moja
2. poj.	toi	ty	tont/tent	twój/twoja
3. poj	il	on/bezosobowy	aux	jego
	la	ona		jej
1. mng	nou	my	nont/nent	nasz/nasza
2.mng	vou	wy	vont/vent	wasz/wasza
3. mng	lis	oni/one	auxes	ich

czasownik

odmiana czasowników posiłkowych w czasie teraźniejszym

	etre - być	avue - miec	avoire-iść, jechać
Je	soi	J'ai	J'avoi
toi	seus	as	avue
il/la	é	ai/l'ai	ave
nou	som	avon	avon
vou	sois	avonis	avois
lis	esoi	avones	avoinis

odmiana czasowników regularnych w czasie teraźniejszym

	twardotematowe np. abrer	miékkotematowe np.delér
je	abre	deleris
toi	abron	deleron
il/la	abré	deleré
nou	abront	deleront
vou	abrés	delerés
lis	abris	deleris

odmiana czasowników rzeczownikowych

Charakterystycznym dla języka walońskiego jest istnienie tzw. czasowników rzeczownikowych. Ich forma jest tożsama z formą rzeczownika w połączeniu z pewnym przysłówkiem np. le nieje(śnieg)+de=le nieje-de (padać o śniegu) w formie osobowej Il nieje de

czas przeszły

Czas przeszły tworzymy z osoby, słówka posiłkowego (etre - dla czasowników wyrażajacych ruch+czas. avue, avue - dla reszty czasowników), oraz la formé-secent (drugiej formy czasownika)

osoba	słówko posiłkowe	II forma czasownika
Je	soi	paet	Poszedłem/jechałem
Toi	as	abet	Jadem/piłem

• As toi abet? - Jadłeś
• J'avoi-non abet - Niejadłem

La formé-secent

	forma teraźniejsza	forma przeszła
czas. reg.	paer	paet
etre	etre	atron
avue	avue	onvi

Podstawowe wyrażenia

• Je soi Jon - Nazwam się/Jestem Jon
• Je soi de Jerri - Jestem z Jerri

• oui - tak
• no - nie

• Seus toi Jon? -Nazywasz się Jon?
• --Oui, je soi Jon.
• --No, je soi-non Jon.

• Ou sues toi? -Gdzie mieszkasz?
• Je soi de Jerri

• De-ou sues toi? -Skąd poschodzisz?
• Je soi de Vallonois