Naprawiaj z nami Micropedię! Micropedia:Restart

Nowa Micropedia jest jeszcze w fazie beta. W razie problemów, napisz maila na pomoc@wiki.mikronacje.info albo zgłoś go na kanale na Mikronacyjnym Discordzie!

Język waloński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Micropedia
WizualnieWikikod
imported>Warold x
imported>Jon Evie
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
'''Język waloński''' (vl. ''la lange vallonoisont, vallonoisont, valloni'') - język z grupy języków romańskich, rekonstruowany przez Instytut Języka Walońskiego (vl. ''Institut de la lange vallonoisont''), kierowany przez [[Jon de Rechelie|hr. Jon de Rechelie]]
'''Język waloński''' (valn. ''la lange vallonoisont, vallonoisont, valloni'') - język z grupy języków romańskich, rekonstruowany przez Instytut Języka Walońskiego Akademii Narodowej (valn. ''Instituté de Vallonoisont de L'Academie Nationalont'').
 
Gównymi rekontruktorami języka są prof. Alberta Reville-Luxemburg, oraz Ondé Marx


== Alfabet i wymowa ==
== Alfabet i wymowa ==
Linia 10: Linia 12:
* É - e:
* É - e:
* F
* F
* G
* G - (d)ʒ
* H
* H
* I
* I
Linia 41: Linia 43:


=== inne zasady wymowy ===
=== inne zasady wymowy ===
# końcówka ''-e'' jest niema w większości wyrazów, , oraz ''e'' w rodzajnikach np. ''le deputade /le deput/'', ale ''les dekretie /les dekreti:i/''
# końcówka ''-e'' jest niema w większości wyrazów, , oraz ''e'' w rodzajnikach np. ''le etage /le edaʒ/'', ale ''les dekretie /les dekreti:i/''
# końcówkę -ie czytamy jako /i:i/ w l. mng. r. ż.
# końcówkę -ie czytamy jako /i:i/ w l. mng. r. ż.
# końcówka -s jest niema
# końcówka -t jest zanikająca


== Gramatyka ==
== Gramatyka ==
Linia 52: Linia 56:
* rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy żeńskiej ''une''
* rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy żeńskiej ''une''
* rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy męskiej ''un''
* rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy męskiej ''un''
Ponadto istnieje  forma krótka czasownika określonego dla zarówno formy męskiej, jak i żeńskiej a mianowicie ''l''<nowiki/>'. Stosujemy ja gdy rzeczownik który poprzedzony jest rodzajnikiem rozpoczyna się na samogłoskę np.: ''l'Asemblé. ''Tego rodzaju zrost słów dotyczy także większości przysłówków i okoliczników miejsca zakończonych samogłoską.
Ponadto istnieje  forma krótka czasownika określonego dla zarówno formy męskiej, jak i żeńskiej a mianowicie ''l''<nowiki/>'. Stosujemy ja gdy rzeczownik który poprzedzony jest rodzajnikiem rozpoczyna się na samogłoskę, lub nieme h np.: ''l'Assoneblé (Zgromadzenie), ''czy'' l'home (mężczyzna, człowiek). ''Tego rodzaju zrost słów dotyczy także większości przysłówków i okoliczników miejsca zakończonych samogłoską.


===rzeczownik<nowiki/>===
===rzeczownik<nowiki/>===


==== liczba mnoga ====
==== liczba mnoga ====
* liczba mnoga rodzaju żeńskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(t)ie do rzeczownika np. l'Asemblé -> les Asemblie
* liczba mnoga rodzaju żeńskiego ''z reguły'' powstaje przez dodanie końcówki -(t)ie do rzeczownika np. l'Assoneblé -> les Assoneblie
* liczba mnoga rodzaju męskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(e)s np. le deputad -> le deputades
* liczba mnoga rodzaju męskiego ''z reguły'' powstaje przez dodanie końcówki -(e)s np. le deputois -> le deputoises


=== zaimki ===
=== zaimki ===
{| class="article-table"
{| class="article-table"
!osoba
!osoba
!j. waloński
!j. polski
!j. waloński
!j. waloński
!j. polski
!j. polski
Linia 69: Linia 75:
|Je
|Je
|ja
|ja
|mont/ment
|mój/moja
|-
|-
|2. poj.
|2. poj.
|toi
|toi
|ty
|ty
|tont/tent
|twój/twoja
|-
|-
| rowspan="2" |3. poj
| rowspan="2" |3. poj
|il
|il
|on/bezosobowy
|on/bezosobowy
| rowspan="2" |aux
|jego
|-
|-
|la
|la
|ona
|ona
|jej
|-
|-
|1. mng
|1. mng
|nou
|nou
|my
|my
|nont/nent
|nasz/nasza
|-
|-
|2.mng
|2.mng
|vou
|vou
|wy
|wy
|vont/vent
|wasz/wasza
|-
|-
|3. mng
|3. mng
|lis
|lis
|oni/one
|oni/one
|auxes
|ich
|}
|}


=== czasownik ===
=== czasownik ===


==== odmiana czasowników posiłkowych ====
==== odmiana czasowników posiłkowych w czasie teraźniejszym ====
{| class="article-table"
{| class="article-table"
!
!
!etre - być
!etre - być
!avue - miec
!avue - miec
!avoire-iść, jechać
|-
|-
|Je
|Je
|soi
|soi
|J'ai
|J'ai
|J'avoi
|-
|-
|toi
|toi
|seus
|seus
|as
|as
|avue
|-
|-
|il/la
|il/la
|é
|é
|ai/l'ai
|ai/l'ai
|ave
|-
|-
|nou
|nou
|som
|som
|avon
|avon
|avon
|-
|-
Linia 121: Linia 145:
|sois
|sois
|avonis
|avonis
|avois
|-
|-
|lis
|lis
|esoi
|esoi
|avones
|avones
|avoinis
|}
==== odmiana czasowników regularnych w czasie teraźniejszym ====
{| class="article-table"
!
!twardotematowe np. abrer
!miékkotematowe np.delér
|-
|je
|abr''e''
|dele''ris''
|-
|toi
|abr''on''
|dele''ron''
|-
|il/la
|abr''é''
|dele''ré''
|-
|nou
|abr''ont''
|dele''ront''
|-
|vou
|abr''és''
|dele''rés''
|-
|lis
|abr''is''
|dele''ris''
|}
==== odmiana czasowników rzeczownikowych ====
Charakterystycznym dla języka walońskiego jest istnienie tzw. czasowników rzeczownikowych. Ich forma jest tożsama z formą rzeczownika w połączeniu z pewnym przysłówkiem np. le nieje(śnieg)+de=le nieje-de (padać o śniegu) w formie osobowej ''Il nieje de''
==== czas przeszły ====
Czas przeszły tworzymy z osoby, słówka posiłkowego (etre - dla czasowników wyrażajacych ruch+czas. avue, avue - dla reszty czasowników), oraz la formé-secent (drugiej formy czasownika)
{| class="article-table"
!osoba
!słówko posiłkowe
!II forma czasownika
!
|-
|Je
|soi
|paet<ref>forma ''avoire'' jest formá archaiczná, czésto odnoszona doobecnie  podruzy samolotem</ref>
|Poszedłem/jechałem
|-
|Toi
|as
|abet
|Jadem/piłem
|}
* As toi abet? - Jadłeś
* J'avoi-non abet - Niejadłem
===== La formé-secent =====
{| class="article-table"
!
!forma teraźniejsza
!forma przeszła
|-
|czas. reg.
|paer
|paet
|-
|etre
|etre
|atron
|-
|avue
|avue
|onvi
|}
|}


Linia 143: Linia 243:
* De-ou sues toi? -Skąd poschodzisz?
* De-ou sues toi? -Skąd poschodzisz?
* Je soi de Vallonois
* Je soi de Vallonois
== Przypisy ==
<references />[[Kategoria:Walonia]]
[[Kategoria:Języki sztuczne]]

Aktualna wersja na dzień 18:40, 25 paź 2019

Język waloński (valn. la lange vallonoisont, vallonoisont, valloni) - język z grupy języków romańskich, rekonstruowany przez Instytut Języka Walońskiego Akademii Narodowej (valn. Instituté de Vallonoisont de L'Academie Nationalont).

Gównymi rekontruktorami języka są prof. Alberta Reville-Luxemburg, oraz Ondé Marx

Alfabet i wymowa

  • A
  • Á - a:
  • B
  • C
  • D
  • E
  • É - e:
  • F
  • G - (d)ʒ
  • H
  • I
  • J - ʒ
  • K
  • L
  • M
  • N
  • O
  • P
  • Q
  • R - ʀ
  • S
  • T
  • U
  • V
  • X - ʃ
  • Y - j
  • Z

dwuznaki

  • ch - ʃ
  • oi - wa
  • oui -wi
  • eu - o
  • ou - ow
  • au - ɔ
  • on, an - ɑ̃
  • en - ɛ̃

inne zasady wymowy

  1. końcówka -e jest niema w większości wyrazów, , oraz e w rodzajnikach np. le etage /le edaʒ/, ale les dekretie /les dekreti:i/
  2. końcówkę -ie czytamy jako /i:i/ w l. mng. r. ż.
  3. końcówka -s jest niema
  4. końcówka -t jest zanikająca

Gramatyka

rodzajnik

  • rodzajnik określony liczby pojedynczej formy żeńskiej la
  • rodzajnik określony liczby pojedynczej formy męskiej le
  • rodzajnik liczby mnogiej les
  • rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy żeńskiej une
  • rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy męskiej un

Ponadto istnieje forma krótka czasownika określonego dla zarówno formy męskiej, jak i żeńskiej a mianowicie l'. Stosujemy ja gdy rzeczownik który poprzedzony jest rodzajnikiem rozpoczyna się na samogłoskę, lub nieme h np.: l'Assoneblé (Zgromadzenie), czy l'home (mężczyzna, człowiek). Tego rodzaju zrost słów dotyczy także większości przysłówków i okoliczników miejsca zakończonych samogłoską.

rzeczownik

liczba mnoga

  • liczba mnoga rodzaju żeńskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(t)ie do rzeczownika np. l'Assoneblé -> les Assoneblie
  • liczba mnoga rodzaju męskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(e)s np. le deputois -> le deputoises

zaimki

osoba j. waloński j. polski j. waloński j. polski
1. poj. Je ja mont/ment mój/moja
2. poj. toi ty tont/tent twój/twoja
3. poj il on/bezosobowy aux jego
la ona jej
1. mng nou my nont/nent nasz/nasza
2.mng vou wy vont/vent wasz/wasza
3. mng lis oni/one auxes ich

czasownik

odmiana czasowników posiłkowych w czasie teraźniejszym

etre - być avue - miec avoire-iść, jechać
Je soi J'ai J'avoi
toi seus as avue
il/la é ai/l'ai ave
nou som avon avon
vou sois avonis avois
lis esoi avones avoinis

odmiana czasowników regularnych w czasie teraźniejszym

twardotematowe np. abrer miékkotematowe np.delér
je abre deleris
toi abron deleron
il/la abré deleré
nou abront deleront
vou abrés delerés
lis abris deleris

odmiana czasowników rzeczownikowych

Charakterystycznym dla języka walońskiego jest istnienie tzw. czasowników rzeczownikowych. Ich forma jest tożsama z formą rzeczownika w połączeniu z pewnym przysłówkiem np. le nieje(śnieg)+de=le nieje-de (padać o śniegu) w formie osobowej Il nieje de

czas przeszły

Czas przeszły tworzymy z osoby, słówka posiłkowego (etre - dla czasowników wyrażajacych ruch+czas. avue, avue - dla reszty czasowników), oraz la formé-secent (drugiej formy czasownika)

osoba słówko posiłkowe II forma czasownika
Je soi paet[1] Poszedłem/jechałem
Toi as abet Jadem/piłem
  • As toi abet? - Jadłeś
  • J'avoi-non abet - Niejadłem
La formé-secent
forma teraźniejsza forma przeszła
czas. reg. paer paet
etre etre atron
avue avue onvi

Podstawowe wyrażenia

  • Je soi Jon - Nazwam się/Jestem Jon
  • Je soi de Jerri - Jestem z Jerri
  • oui - tak
  • no - nie
  • Seus toi Jon? -Nazywasz się Jon?
  • --Oui, je soi Jon.
  • --No, je soi-non Jon.
  • Ou sues toi? -Gdzie mieszkasz?
  • Je soi de Jerri
  • De-ou sues toi? -Skąd poschodzisz?
  • Je soi de Vallonois

Przypisy

  1. ↑ forma avoire jest formá archaiczná, czésto odnoszona doobecnie podruzy samolotem
Źródło: „https://wiki.mikronacje.info/index.php?title=Język_waloński&oldid=52995”