Nowa Micropedia jest jeszcze w fazie beta. W razie problemów, napisz maila na pomoc@wiki.mikronacje.info albo zgłoś go na kanale na Mikronacyjnym Discordzie!
Język waloński: Różnice pomiędzy wersjami
Z Micropedia
imported>Jon Evie Nie podano opisu zmian |
imported>Jon Evie Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 4 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 56: | Linia 56: | ||
* rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy żeńskiej ''une'' | * rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy żeńskiej ''une'' | ||
* rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy męskiej ''un'' | * rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy męskiej ''un'' | ||
Ponadto istnieje forma krótka czasownika określonego dla zarówno formy męskiej, jak i żeńskiej a mianowicie ''l''<nowiki/>'. Stosujemy ja gdy rzeczownik który poprzedzony jest rodzajnikiem rozpoczyna się na samogłoskę np.: ''l' | Ponadto istnieje forma krótka czasownika określonego dla zarówno formy męskiej, jak i żeńskiej a mianowicie ''l''<nowiki/>'. Stosujemy ja gdy rzeczownik który poprzedzony jest rodzajnikiem rozpoczyna się na samogłoskę, lub nieme h np.: ''l'Assoneblé (Zgromadzenie), ''czy'' l'home (mężczyzna, człowiek). ''Tego rodzaju zrost słów dotyczy także większości przysłówków i okoliczników miejsca zakończonych samogłoską. | ||
===rzeczownik<nowiki/>=== | ===rzeczownik<nowiki/>=== | ||
==== liczba mnoga ==== | ==== liczba mnoga ==== | ||
* liczba mnoga rodzaju żeńskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(t)ie do rzeczownika np. l' | * liczba mnoga rodzaju żeńskiego ''z reguły'' powstaje przez dodanie końcówki -(t)ie do rzeczownika np. l'Assoneblé -> les Assoneblie | ||
* liczba mnoga rodzaju męskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(e)s np. le deputois -> le deputoises | * liczba mnoga rodzaju męskiego ''z reguły'' powstaje przez dodanie końcówki -(e)s np. le deputois -> le deputoises | ||
=== zaimki === | === zaimki === | ||
{| class="article-table" | {| class="article-table" | ||
!osoba | !osoba | ||
!j. waloński | |||
!j. polski | |||
!j. waloński | !j. waloński | ||
!j. polski | !j. polski | ||
| Linia 73: | Linia 75: | ||
|Je | |Je | ||
|ja | |ja | ||
|mont/ment | |||
|mój/moja | |||
|- | |- | ||
|2. poj. | |2. poj. | ||
|toi | |toi | ||
|ty | |ty | ||
|tont/tent | |||
|twój/twoja | |||
|- | |- | ||
| rowspan="2" |3. poj | | rowspan="2" |3. poj | ||
|il | |il | ||
|on/bezosobowy | |on/bezosobowy | ||
| rowspan="2" |aux | |||
|jego | |||
|- | |- | ||
|la | |la | ||
|ona | |ona | ||
|jej | |||
|- | |- | ||
|1. mng | |1. mng | ||
|nou | |nou | ||
|my | |my | ||
|nont/nent | |||
|nasz/nasza | |||
|- | |- | ||
|2.mng | |2.mng | ||
|vou | |vou | ||
|wy | |wy | ||
|vont/vent | |||
|wasz/wasza | |||
|- | |- | ||
|3. mng | |3. mng | ||
|lis | |lis | ||
|oni/one | |oni/one | ||
|auxes | |||
|ich | |||
|} | |} | ||
=== czasownik === | === czasownik === | ||
==== odmiana czasowników posiłkowych ==== | ==== odmiana czasowników posiłkowych w czasie teraźniejszym ==== | ||
{| class="article-table" | {| class="article-table" | ||
! | ! | ||
| Linia 136: | Linia 151: | ||
|avones | |avones | ||
|avoinis | |avoinis | ||
|} | |||
==== odmiana czasowników regularnych w czasie teraźniejszym ==== | |||
{| class="article-table" | |||
! | |||
!twardotematowe np. abrer | |||
!miékkotematowe np.delér | |||
|- | |||
|je | |||
|abr''e'' | |||
|dele''ris'' | |||
|- | |||
|toi | |||
|abr''on'' | |||
|dele''ron'' | |||
|- | |||
|il/la | |||
|abr''é'' | |||
|dele''ré'' | |||
|- | |||
|nou | |||
|abr''ont'' | |||
|dele''ront'' | |||
|- | |||
|vou | |||
|abr''és'' | |||
|dele''rés'' | |||
|- | |||
|lis | |||
|abr''is'' | |||
|dele''ris'' | |||
|} | |||
==== odmiana czasowników rzeczownikowych ==== | |||
Charakterystycznym dla języka walońskiego jest istnienie tzw. czasowników rzeczownikowych. Ich forma jest tożsama z formą rzeczownika w połączeniu z pewnym przysłówkiem np. le nieje(śnieg)+de=le nieje-de (padać o śniegu) w formie osobowej ''Il nieje de'' | |||
==== czas przeszły ==== | |||
Czas przeszły tworzymy z osoby, słówka posiłkowego (etre - dla czasowników wyrażajacych ruch+czas. avue, avue - dla reszty czasowników), oraz la formé-secent (drugiej formy czasownika) | |||
{| class="article-table" | |||
!osoba | |||
!słówko posiłkowe | |||
!II forma czasownika | |||
! | |||
|- | |||
|Je | |||
|soi | |||
|paet<ref>forma ''avoire'' jest formá archaiczná, czésto odnoszona doobecnie podruzy samolotem</ref> | |||
|Poszedłem/jechałem | |||
|- | |||
|Toi | |||
|as | |||
|abet | |||
|Jadem/piłem | |||
|} | |||
* As toi abet? - Jadłeś | |||
* J'avoi-non abet - Niejadłem | |||
===== La formé-secent ===== | |||
{| class="article-table" | |||
! | |||
!forma teraźniejsza | |||
!forma przeszła | |||
|- | |||
|czas. reg. | |||
|paer | |||
|paet | |||
|- | |||
|etre | |||
|etre | |||
|atron | |||
|- | |||
|avue | |||
|avue | |||
|onvi | |||
|} | |} | ||
| Linia 154: | Linia 243: | ||
* De-ou sues toi? -Skąd poschodzisz? | * De-ou sues toi? -Skąd poschodzisz? | ||
* Je soi de Vallonois | * Je soi de Vallonois | ||
== Przypisy == | |||
<references />[[Kategoria:Walonia]] | |||
[[Kategoria:Języki sztuczne]] | |||
Aktualna wersja na dzień 18:40, 25 paź 2019
Język waloński (valn. la lange vallonoisont, vallonoisont, valloni) - język z grupy języków romańskich, rekonstruowany przez Instytut Języka Walońskiego Akademii Narodowej (valn. Instituté de Vallonoisont de L'Academie Nationalont).
Gównymi rekontruktorami języka są prof. Alberta Reville-Luxemburg, oraz Ondé Marx
Alfabet i wymowa
- A
- Á - a:
- B
- C
- D
- E
- É - e:
- F
- G - (d)ʒ
- H
- I
- J - ʒ
- K
- L
- M
- N
- O
- P
- Q
- R - ʀ
- S
- T
- U
- V
- X - ʃ
- Y - j
- Z
dwuznaki
- ch - ʃ
- oi - wa
- oui -wi
- eu - o
- ou - ow
- au - ɔ
- on, an - ɑ̃
- en - ɛ̃
inne zasady wymowy
- końcówka -e jest niema w większości wyrazów, , oraz e w rodzajnikach np. le etage /le edaʒ/, ale les dekretie /les dekreti:i/
- końcówkę -ie czytamy jako /i:i/ w l. mng. r. ż.
- końcówka -s jest niema
- końcówka -t jest zanikająca
Gramatyka
rodzajnik
- rodzajnik określony liczby pojedynczej formy żeńskiej la
- rodzajnik określony liczby pojedynczej formy męskiej le
- rodzajnik liczby mnogiej les
- rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy żeńskiej une
- rodzajnik nieokreślony liczby pojedynczej formy męskiej un
Ponadto istnieje forma krótka czasownika określonego dla zarówno formy męskiej, jak i żeńskiej a mianowicie l'. Stosujemy ja gdy rzeczownik który poprzedzony jest rodzajnikiem rozpoczyna się na samogłoskę, lub nieme h np.: l'Assoneblé (Zgromadzenie), czy l'home (mężczyzna, człowiek). Tego rodzaju zrost słów dotyczy także większości przysłówków i okoliczników miejsca zakończonych samogłoską.
rzeczownik
liczba mnoga
- liczba mnoga rodzaju żeńskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(t)ie do rzeczownika np. l'Assoneblé -> les Assoneblie
- liczba mnoga rodzaju męskiego z reguły powstaje przez dodanie końcówki -(e)s np. le deputois -> le deputoises
zaimki
| osoba | j. waloński | j. polski | j. waloński | j. polski |
|---|---|---|---|---|
| 1. poj. | Je | ja | mont/ment | mój/moja |
| 2. poj. | toi | ty | tont/tent | twój/twoja |
| 3. poj | il | on/bezosobowy | aux | jego |
| la | ona | jej | ||
| 1. mng | nou | my | nont/nent | nasz/nasza |
| 2.mng | vou | wy | vont/vent | wasz/wasza |
| 3. mng | lis | oni/one | auxes | ich |
czasownik
odmiana czasowników posiłkowych w czasie teraźniejszym
| etre - być | avue - miec | avoire-iść, jechać | |
|---|---|---|---|
| Je | soi | J'ai | J'avoi |
| toi | seus | as | avue |
| il/la | é | ai/l'ai | ave |
| nou | som | avon | avon |
| vou | sois | avonis | avois |
| lis | esoi | avones | avoinis |
odmiana czasowników regularnych w czasie teraźniejszym
| twardotematowe np. abrer | miékkotematowe np.delér | |
|---|---|---|
| je | abre | deleris |
| toi | abron | deleron |
| il/la | abré | deleré |
| nou | abront | deleront |
| vou | abrés | delerés |
| lis | abris | deleris |
odmiana czasowników rzeczownikowych
Charakterystycznym dla języka walońskiego jest istnienie tzw. czasowników rzeczownikowych. Ich forma jest tożsama z formą rzeczownika w połączeniu z pewnym przysłówkiem np. le nieje(śnieg)+de=le nieje-de (padać o śniegu) w formie osobowej Il nieje de
czas przeszły
Czas przeszły tworzymy z osoby, słówka posiłkowego (etre - dla czasowników wyrażajacych ruch+czas. avue, avue - dla reszty czasowników), oraz la formé-secent (drugiej formy czasownika)
| osoba | słówko posiłkowe | II forma czasownika | |
|---|---|---|---|
| Je | soi | paet[1] | Poszedłem/jechałem |
| Toi | as | abet | Jadem/piłem |
- As toi abet? - Jadłeś
- J'avoi-non abet - Niejadłem
La formé-secent
| forma teraźniejsza | forma przeszła | |
|---|---|---|
| czas. reg. | paer | paet |
| etre | etre | atron |
| avue | avue | onvi |
Podstawowe wyrażenia
- Je soi Jon - Nazwam się/Jestem Jon
- Je soi de Jerri - Jestem z Jerri
- oui - tak
- no - nie
- Seus toi Jon? -Nazywasz się Jon?
- --Oui, je soi Jon.
- --No, je soi-non Jon.
- Ou sues toi? -Gdzie mieszkasz?
- Je soi de Jerri
- De-ou sues toi? -Skąd poschodzisz?
- Je soi de Vallonois
Przypisy
- ↑ forma avoire jest formá archaiczná, czésto odnoszona doobecnie podruzy samolotem
