Wirtualne państwo

Wirtualne państwo, v-państwo, mikronacja (mikronacja, z ang. micronation, gr. mikrós - mały, łac. natio - urodzenie, tutaj - nacja) - rodzaj społeczności internetowej, zajmującej się symulacją państwa w warunkach wirtualnych. Czasami ogranicza się ona tylko do wybranych sfer, w zależności od zamysłu twórcy. Niektóre mikronacje skupiają się na działalności gospodarczej w systemach opartych na mniej lub bardziej zaawansowanych skryptach, inne z kolei największy nacisk kładą na prowadzenie polityki, tworzenie praw itp.

Kryteria uznania za mikronację

Warunki określania konkretnych organizacji jako v-państwa są dyskusyjne i niemal zawsze kontrowersyjne. Generalnie najważniejsze wydają się kryteria posiadania określonej władzy, praw, strony internetowej i przynajmniej jednego miejsca publicznej komunikacji - najczęściej jest nim lista dyskusyjna albo forum. Często jest też używane kryterium wielkości, i tu również wymagania są bardzo różne - najniższe zaczynają się od 3 aktywnych osób, sięgając czasami 10. Kolejnym kryterium jest nawiązywanie stosunków między-v-narodowych.

Organizacja Polskich Mikronacji warunki uznania za wirtualne państwo (i przyjęcia do organizacji) określiła następująco:

• 1. Członkiem Organizacji może być każda zbiorowość, która spełnia łącznie następujące warunki:
  • (1) uznaje się za organizację państwową;
  • (2) posiada co najmniej jeden organ sprawujący chociażby pośrednio efektywną władzę co najmniej nad serwisem internetowym oraz forum lub listą dyskusyjną danej organizacji;
  • (3) posiada mieszkańców uznających się za zamieszkujących obszar na którym działają rzeczone organy oraz za podporządkowanych tej władzy;
  • (4) uznaje język polski jako co najmniej jeden ze swoich języków urzędowych.

Nowo powstałe, niewielkie państwa są określane najczęściej jako nanonacje lub bardziej negatywnie jako yoyonacje. Obecnie coraz częściej odchodzi się od wymagania określonej liczby mieszkańców przez mikronacje w ramach kryteriów uznania z uwagi na kryzys demograficzny w mikroświecie.

Ludność mikronacji

Bardzo różna jest liczebność ludności mikronacji. Te zagraniczne sięgają kilkunastu tysięcy, największe polskie sięgały po kilkaset osób, jednak tak diametralna różnica polega na różnym pojmowaniu pojęcia obywatela. W polskich mikronacjach przyjęło się określać siłę państwa poprzez liczbę aktywnych obywateli, czyli tych, którzy w danym okresie czasu świadomie uczestniczą w życiu państwa. Z tego powodu w Polskich mikronacjach wykształcił się proces "czyszczenia martwych dusz", czyli usuwania z systemów nieaktywnych mieszkańców, którzy zaprzestali działalności. W mikronacjach zagranicznych ten proces jest rzadki, stąd tak wysokie liczby. Dla przykładu, przez jedno z największych państw wirtualnych - Księstwo Sarmacji, przez całe jego istnienie przewinęło się na dzień dzisiejszy prawie 10 tys. mieszkańców.

Szacuje się, że liczba mieszkańców Pollinu w trzeciej dekadzie XXI wieku wynosi około setkę, z czego aktywnych jest tylko około sześćdziesiąt. W badaniu demografii i postaw mikronautów Leockiej Akademii Nauk prowadzonego w Międzynarodowym Instytucie Ankiet z marca 2021 roku udział wzięło tylko 58 mikronautów, jednak w międzypollińskim paszporcie mikronacji Stempel w 2022 r. według danych z października jakąkolwiek aktywność przejawiło 109 pollińczyków.

Masa krytyczna

Często definiowane jest pojęcie masy krytycznej mieszkańców, czyli sytuacji definiowanej przez istnienie dostatecznie dużej ilości zaangażowanych uczestników, że mikronacja nie potrzebuje już jednej osoby napędzającej swoją aktywnością całej machiny - zwykle jest nią założyciel.

Władza

Specyficzną cechą władzy w państwach wirtualnych jest to, że najczęściej przyjmowały one system monarchii, często konstytucyjnej. Było to powodowane koniecznością istnienia jednej, silnej i stabilnej władzy, trzymającej piecze nad stronami, systemami informatycznymi i miejscami publicznej komunikacji. Zwykle władzę taką sprawuje założyciel i jego następcy. W niemal wszystkich państwach kształtują się choćby ograniczone organy demokratyczne, nawet jeżeli ich władza jest tylko symboliczna. O tej zależności mówi tzw. Doktryna Kościńskiego.

Gospodarka

W początkowym okresie istnienia v-świata, niewiele państw mogło sobie pozwolić na systemy gospodarcze, głównie ze względu na niewielkie umiejętności informatyczne, lub ideologiczną niechęć upodabniania się do gier. Początkowo powstawały obsługiwane po części ręcznie systemy bankowe. Pierwszym prawdziwym i w pełni funkcjonalnym systemem gospodarczym był Syriusz, system gospodarki Księstwa Sarmacji. Później pojawiały się kolejne.

Obecnie posiadanie systemu bankowego, a nawet gospodarczego nie jest już wielkim wyróżnikiem. Niemal powszechnie dostępny jest system PHP-Bank, a systemy gospodarcze są na wyciągnięcie ręki (na rynku znajduje się kilka kompletnych na sprzedaż, m.in. Pluskwiak, czy Ulryk). Wiele państw jest także zainteresowane przystępowaniem innych państw do ich systemów, głównie ze względu na zwiększenie jego aktywności, a także na silne związki dyplomatyczne, jakie ten krok wywołuje.

Ewolucja idei mikroświatowości

Pierwsze państwa wirtualne powstały w Stanach Zjednoczonych, od idei owych państw pochodzą mikronacje w innych miejscach świata. Jednakże sam pomysł na idealne, modelowe państwo sięga już XIX-stulecia. Szanse na realizację dał dopiero Internet. Idea państwa wirtualnego w USA i innych krajach jest dość luźna - mają szansę państwa humorystyczne, kilkuosobowe, a nawet takie, które dążą do posiadania realnego terytorium.

Idea mikroświatowości w Polsce jest bardziej specyficzna. Za mikronacje uznaje się państwa działające wyłącznie w internecie, nie dążące nawet w założeniach do secesji i nie obejmujące swoimi granicami ziem realnych. Niewielkie szanse na egzystencję mają państwa, które są przedsięwzięciami wyłącznie humorystycznymi - próby takie jak Pisankopublika Jajeczka czy Państwo Świetlików nigdy nie osiągnęły wielkiej popularności.

Początkowo, istniały dwa rywalizujące rodzaje państw. Pierwszy rodzaj, oparty głównie na wzorach zachodnich, dążył do ograniczenia państwa do roli listy dyskusyjnej, usuwał w cień kwestię stron i przeciwstawiał się próbom symulacji gospodarki, reprezentowany był przez Leblandię. Do legendy przeszedł tzw. Traktat Brunlandzki, podpisany przez państwa z tej grupy, a który zastrzegał wyłączne prawo posługiwania się określeniem "mikronacja" państwom o stronach opartych wyłącznie na statycznym HTML, nie korzystających z PHP czy tym bardziej ze skryptów SQL na których oparte są w większości systemy gospodarcze. Te państwa często należały do organizacji międzynarodowych skupiających mikronacje z całego świata.

W opozycji do nich stały państwa takie jak Dreamland, a następnie także Sarmacja i Scholandia. Odchodziły one od lansowanej przez pierwszą grupę idei ubogiej oprawy stron internetowych, a także wprowadzały większy zakres demokracji, zmniejszając kontrolę obywatela przez władzę. Tym samym bardziej stymulowały one jego aktywność - dlatego też w krótkim czasie wyprzedziły one państwa pierwszej grupy, spychając je w obecnej rzeczywistości politycznej v-świata na całkowity margines.

Historia wirtualnej państwowości

Pierwsze wirtualne państwo powstało w Stanach Zjednoczonych już na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia i nosi nazwę Królestwo Talossa. W 2004 roku część ludności Talossy zbuntowała się przeciwko monarchii i utworzyła Republikę Talossy.

Namiastką w Polsce tego ruchu stało się utworzone w 1995 roku Wolne Miasto Evilstone, jednak twórcy nie zdawali sobie sprawy jeszcze z istnienia ruchu mikronacji mimo, iż formalnie projekt ten spełniał przesłanki mikronacji.

Pierwsze polskie wirtualne państwo zostało utworzone przez TomBonda I w sierpniu roku 1998, jest to Dreamland. W maju roku 2001 powstała Sarmacja, obecnie jedno z największych państw wirtualnych. Kolejną wielką mikronacją jest Scholandia. Dreamland, Scholandia i Sarmacja wciąż nazywane są "wielką trójcą wirtualnego świata", choć wielu obecnie sprzeciwia się takiemu określeniu.

Micronation a mikronacja

Choć terminy te brzmią podobnie to jednak angielskie słowo micronation ma inne znaczenie niż polskie "mikronacja". Polskie znaczenie tego słowa jest bardziej zbliżone do angielskiego virtual country. Pomimo, iż "mikronacja" to słowo-kalka, w angielskim oznacza ono raczej państwo ogłoszone przez jakiegoś entuzjastę, teoretycznie dążące do niepodległości, to w języku polskim stało się nie do końca słusznie synonimem wirtualnego państwa. Dla przykładu, jako "micronation" niektórzy określają na przykład Sealandię (quasi-państwo na platformie na Kanale La Manche), a nawet... Tybet. W języku polskim na twór, który w angielskim nazywany jest micronation, a istnieje w realnym świecie, powiemy raczej quasi-państwo. Termin mikronacja jest zarezerwowany praktycznie wyłącznie dla wirtualnych państw.

Informacje o polskich mikronacjach

Zobacz: Lista polskich mikronacji

Adresy stron o tematyce mikroświatowej

• Państwa Wirtualne - praca na temat państw wirtualnych autorstwa P.M.Kozaneckiego
• Międzynarodowe Lotnisko Państw Wirtualnych - lista i ranking niektórych polskich państw wirtualnych
• Królestwo Dreamlandu - najstarsze polskie państwo wirtualne (mikronacja)