Nowa Micropedia jest jeszcze w fazie beta. W razie problemów, napisz maila na pomoc@wiki.mikronacje.info albo zgłoś go na kanale na Mikronacyjnym Discordzie!
Monarchia Austro-Węgierska: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
(Trochę poprawiłem) |
||
| (Nie pokazano 76 wersji utworzonych przez 32 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Austro-Węgry, wł. '''Monarchia Austro-Węgierska''' lub '''Królestwa i Kraje w Radzie Państwa Reprezentowane wraz z Krajami Korony Świętego Stefana''' - istniejące od [[24 kwietnia]] [[2005]] r. [[wirtualne państwo]]. Jest budowane na wzór historycznej [[pl.wikipedia:Austro-Węgry|C. i K. Monarchii]], jednak z zachowaniem zasad właściwych dla mikronacji. | |||
{{kraj | |||
|nazwa = Austro-Węgry | |||
|pelna_nazwa = Monarchia Austro-Węgierska, | |||
Kraje i Królestwa w Radzie Państwa Reprezentowane wraz z Krajami Korony Świętego Stefana | |||
|godlo = Godło_Austro-Węgier_do_1915_roku.png | |||
|flaga = Bandera handlowa.png | |||
|jezyk = polski, niemiecki, węgierski, czeski, serbskochorwacki | |||
|stolica = [[Wiedeń]]/[[Budapeszt]] | |||
|ustroj = [[monarchia]] [[federacja|federacyjna]] | |||
|glowa_panstwa = [[Jego Cesarska i Królewska Mość]] | |||
|glowa_panstwa_osoba = [[Franciszek Leopold I]] | |||
|szef_rzadu = [[premier|Prezydent Ministrów JCKM]] | |||
|szef_rzadu_osoba = [[Borys von Targersdorf]] | |||
|niepodleglosc = [[24 kwietnia]] [[2005]] | |||
|waluta = 1 [[Korona austro-węgierska|korona]] (Kr) = 100 halerzy/fillerów | |||
|domena = austro-wegry.org | |||
|hymn = [[Plik:Hymn.ogg]] | |||
}} | |||
==Położenie== | |||
Monarchia Austro-Węgierska to jeden z największych terytorialnie krajów świata oraz Ostii, czyli Kontynentu Wschodniego. Obszar Monarchii rozciąga się na niemal sześciuset osiemdziesięciu tysiącach kilometrów kwadratowych. W Austro-Węgrzech panuje klimat umiarkowany, choć występują między jej poszczególnymi częściami znaczne różnice. Zasadniczo, podzielić można ów obszar na trzy "pasy": południowy, środkowy i północny. | |||
Pas południowy obejmuje kraje nadmorskie i południową część Tyrolu, charakteryzuje się klimatem łagodnym i dość ciepłym. Środkowy to z kolei idealny region dla uprawy wszelkiej maści zbóż i winorośli (zwłaszcza na Wielkiej Nizinie Węgierskiej) - do niego zalicza się większość obszaru Monarchii. W pasie północnym znajdują się północne Czechy i cały obszar Galicji. Jest to ziemia najchłodniejsza i najsurowsza dla upraw - nie udaje się tu (poza pewnymi wyjątkami) na przykład uprawa winorośli. | |||
== | W około 3/4 obszar Monarchii jest górzysty, wyróżnia się tu trzy główne systemy górskie: Alpy, podgórze niemieckie i Karpaty. Monarchia dysponuje też bogatą siecią rzek, z których najważniejszą jest, oczywiście, Dunaj. | ||
==Ustrój== | |||
Najwyższym prawem Monarchii Austro-Węgier jest [[Ugoda]], która stanowi gwarancję jedności Monarchii. | |||
===Rząd JCKM=== | |||
Politykę wewnętrzną i zewnętrzną państwa prowadzi głównie [[Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości]]. Monarcha desygnuje kandydata na Prezydenta Ministrów (w praktyce najczęściej w wyniku kuluarowych konsultacji w [[Rada Państwa (Austro-Węgry)|Radzie Państwa]]), który następnie musi wygłosić program Rządu i uzyskać wotum zaufania od Rady Państwa. | |||
'' | ===Monarcha=== | ||
Zgodnie z obowiązującą obecnie<ref>Stan na 9 stycznia 2021</ref> Ugodą, Monarcha zachowuje szereg prerogatyw, m.in. prawo łaski, prawo do wydawania dekretów z mocą ustawy (te muszą jednak zostać zaaprobowane przez właściwego ministra), prawo ratyfikowania umów międzynarodowych bez zgody Parlamentu (o ile nie dotyczą one układu politycznego bądź wojskowego, czy nie wpływają na prawo krajowe) oraz prawo do wypowiedzenia wojny oraz zawarcia pokoju w przypadkach kiedy Rada Państwa nie może się zebrać bądź ''"w razie znaczącego narażenia na niebezpieczeństwo interesu Monarchii Austro-Węgierskiej, oraz bezpieczeństwa jej obywateli(..)"''<ref>[https://forum.austro-wegry.org/viewtopic.php?f=27&t=694 Tekst obowiązującej Ugody]</ref>. | |||
== | ===Federalizacja=== | ||
W Monarchii istnieje silny podział terytorialny na [[Kraj koronny|Kraje koronne]] określone w Ugodzie, która przyznaje im też bardzo szeroką autonomię. Taka konstrukcja miała w zamyśle prowadzić do przekształcenia Monarchii w państwo stricte federalne, jednak na chwilę obecną w pełni z tych możliwości korzystają nieliczne samorządy. | |||
Austro- | ==Dom Panujący== | ||
Domem do którego należą wszyscy panujący monarchowie Austro-Węgier oraz ich rodziny jest [[Dom Habsburgów Lotaryńskich]]. Obecnie seniorem rodu jest Jego Cesarska i Królewska Mość [[Franciszek Leopold I]]. | |||
Nestorem rodziny pozostaje jednak niezmiennie aktywny [[Franciszek Józef II]], który ma pięciu synów: Karola, Fryderyka Wilhelma - którego jednak wydziedziczył za ordynarne zachowanie wobec kobiet - oraz Jerzego I. Czwartym pozostaje JCKW [[Maksymilian Teodor I]], piątym zaś JCKM [[Franciszek Leopold I]]. JCKW Franciszek Józef II ma również wnuków - Rudolfa, syna arcyksięcia Karola oraz [http://micropedia.wikia.com/wiki/Ferdynand_Habsburg_Lotary%C5%84ski_Radziwi%C5%82%C5%82 Franciszka Ferdynanda] , syna arcyksięcia Jerzego. Jednak zgodnie z prawem Monarchii Austro-Węgierskiej nawet tak wysoka pozycja w rodzie nie daje im żadnych gwarancji na objęcie tronu w przyszłości, ponieważ Monarcha imiennie mianuje swojego następcę. | |||
==Sposób sprawowania rządów w Monarchii Austro-Węgier na przestrzeni historii== | |||
W całej historii Monarchii Austro-Węgier generalnie wyróżniamy dwa sposoby sprawowania władzy: | |||
#Centralny, który opiera się przede wszystkim na istnieniu centralnych jednostek władzy ustawodawczej i wykonawczej, której decyzje obowiązują w każdym zakątku państwa, | |||
#Dualistyczny I, który opiera się na istnieniu odrębnych jednostek władzy ustawodawczej i wykonawczej dla Przed- i Zalitawi. Monarcha przy takim systemie rządów posiadał o wiele większe uprawniania. Istniały także "urzędy wspólne": Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Wojny i Ministerstwo Skarbu. Ich szefów mianował Monarcha - ich działania dotyczyły całego państwa. | |||
#Dualistyczny II, który zwiększył nieco rolę centralnej administracji, tak aby uelastycznyć wykonywanie władzy. Ten system utrzymał się do zawieszenia działalności Monarchii. | |||
Pierwsi szefowie rządu centralnego nosili tytuł Kanclerza. Od 2006 r. szef rządu nosi miano Premiera i nic nie zapowiada, aby do nazwy "Kanclerz" kiedykolwiek powrócono. W tym samym roku wprowadzono omawiany wyżej dualistyczny system rządów, co nie przyniosło pozytywnych skutków. Wybuchały konflikty między rządami Za- i Przedlitawi. Drastycznie zahamował się rozwój Krajów Korony Świętego Stefana. | |||
Widząc pogłębiającą się zapaść polityczno - administracyjną państwa postanowiono powrócić do centralnego sposobu rządzenia. Finalizacją tego pomysłu było wejście w życie 1 stycznia 2008r. nowej Ugody, która oficjalnie powoływania do istnienia Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości. Pierwszym centralnym premierem został Victorio Mortuus - dotychczasowy szef rady ministrów Zalitawi. | |||
W 2011 roku przyjęto nową Ugodę oraz konstytucję austriacką i węgierską, tworzące Prawa Fundamentalne. Wszystkie te dokumenty bazowały na dualizmie, lecz czerpały z korzyści centralizmu, tworząc bardziej elastyczną sytuację; definiowały też na nowo niektóre pojęcia, systematyzując je. Ponadto, konstytucje części składowych Monarchii oddawały specyfikę tychże krajów. | |||
Po powrocie Monarchii w 2017 roku wprowadzono system z jednym ośrodkiem władzy, aczkolwiek dużą autonomią krajów koronnych. | |||
Spólność, jedność powołania, | ==Symbole Monarchii Austro-Węgier== | ||
<br>Niech przenika wszystek lud, | ===Godło=== | ||
<br>Bo złączonych sił działania | ''"1. Godłem Wielkim Monarchii Austro-Węgierskiej jest wizerunek czarnego, dwugłowego orła w Koronie Cesarstwa Austriackiego; w szponach orła - miecz, berło i jabłko; na piersi orła - herb Domu Panującego Habsburgów Lotaryńskich; wokół herbu wizerunki Orderu Złotego Runa, Orderu Świętego Stefana, Orderu Marii Teresy, Orderu Leopolda oraz Orderu Żelaznej Korony; na skrzydłach orła tarcze herbowe krajów koronnych, prowincji i terytoriów Monarchii Austro-Węgierskiej.'' | ||
<br>Zdolne przemóc wszelki trud. | ''2. Godłem Małym Monarchii Austro-Węgierskiej jest wizerunek czarnego, dwugłowego orła w Koronie Cesarstwa Austriackiego; w szponach orła - miecz, berło i jabłko; na piersi orła - herb Domu Panującego Habsburgów Lotaryńskich; wokół herbu wizerunek Orderu Złotego Runa" (art. 9 ust. 1-2 Ugody)'' | ||
<br>Dążąc społem ku celowi, | ===Flaga=== | ||
<br>Chciejmy bratnio siły zlać, | ''"Flagę państwową Monarchii Austro-Węgierskiej tworzy flaga Austrii w czerwono-biało-czerwone pasy wraz z tarczą herbową Austrii połączona z flagą Węgier w czerwono-biało-zielone pasy wraz z tarczą herbową Królestwa Węgier." (Art. 9 ust. 3 Ugody)'' | ||
<br>Szczęść Monarsze, szczęść Krajowi, | ===Hymn=== | ||
<br>Austria będzie wiecznie trwać! | {| | ||
|I.<br />Boże wspieraj, Boże ochroń<br />Nam Cesarza i nasz kraj!<br />Tarczą wiary rządy osłoń<br />Państwu Jego siłę daj!<br />Brońmy przodków Jego koron<br />Zwróćmy wroga wszelki cios<br />Bo z Habsburgów tronem złączon<br />Jest na wieki Austrii los! | |||
|II.<br />Obowiązkom swoim wierni<br />Strzeżmy pilnie świętych praw<br />W ich obronie niech się spełni<br />powołanie do cnych spraw!<br />Pomni, jak to skroń żołnierza<br />Świetnie zdobi lauru krzew<br />Nieśmy chętnie za Cesarza,<br />Za Ojczyznę mienie, krew! | |||
|- | |||
|III.<br />Ludu pilnej pracy zbiory<br />Niech osłania zbrojna moc<br />Niechaj kwitną ducha twory<br />Niech rozświetla światło noc!<br />Austrii Boże daj wsławienie<br />Na szczyt chwały racz ją wznieść<br />Słońca swego skłoń promienie<br />Ku jej chwale, na jej cześć! | |||
|IV.<br />Spólność, jedność powołania,<br />Niech przenika wszystek lud,<br />Bo złączonych sił działania<br />Zdolne przemóc wszelki trud.<br />Dążąc społem ku celowi,<br />Chciejmy bratnio siły zlać,<br />Szczęść Monarsze, szczęść Krajowi,<br />Austria będzie wiecznie trwać! | |||
|} | |||
==Linki== | ==Linki== | ||
{{ | *[[Historia Austro-Węgier]] | ||
*[http://awfp.wordpress.com/ Archiwum Austro-Węgierskiej Federacji Piłkarskiej] | |||
*[https://forum.austro-wegry.org Forum Monarchii] | |||
{{Austro-Węgry}} | |||
{{Kontynent Wschodni}} | {{Kontynent Wschodni}} | ||
{{Medal|miesiac=luty|rok='06}} | {{Medal|miesiac=luty|rok='06}} | ||
[[Kategoria:Austro-Węgry|!]] | |||
[[Kategoria:Państwa]] | [[Kategoria:Państwa]] | ||
<references /> | |||
{{DEFAULTSORT:Austro-Węgry}} | |||
Aktualna wersja na dzień 23:33, 23 sie 2022
Austro-Węgry, wł. Monarchia Austro-Węgierska lub Królestwa i Kraje w Radzie Państwa Reprezentowane wraz z Krajami Korony Świętego Stefana - istniejące od 24 kwietnia 2005 r. wirtualne państwo. Jest budowane na wzór historycznej C. i K. Monarchii, jednak z zachowaniem zasad właściwych dla mikronacji.
 |
 |
| Język(i) urzędowe | polski, niemiecki, węgierski, czeski, serbskochorwacki |
| Stolica | Wiedeń/Budapeszt |
| Ustrój polityczny | monarchia federacyjna |
| Głowa państwa |
Jego Cesarska i Królewska Mość Franciszek Leopold I |
| Szef Rzadu |
Prezydent Ministrów JCKM Borys von Targersdorf |
| Religia państwowa | brak |
| Uzyskanie niepodległości | 24 kwietnia 2005 |
| Waluta | 1 korona (Kr) = 100 halerzy/fillerów |
| Hymn państwowy | Plik:Hymn.ogg |
| Kod samochodowy | brak |
| Domena internetowa | austro-wegry.org |
Położenie
Monarchia Austro-Węgierska to jeden z największych terytorialnie krajów świata oraz Ostii, czyli Kontynentu Wschodniego. Obszar Monarchii rozciąga się na niemal sześciuset osiemdziesięciu tysiącach kilometrów kwadratowych. W Austro-Węgrzech panuje klimat umiarkowany, choć występują między jej poszczególnymi częściami znaczne różnice. Zasadniczo, podzielić można ów obszar na trzy "pasy": południowy, środkowy i północny.
Pas południowy obejmuje kraje nadmorskie i południową część Tyrolu, charakteryzuje się klimatem łagodnym i dość ciepłym. Środkowy to z kolei idealny region dla uprawy wszelkiej maści zbóż i winorośli (zwłaszcza na Wielkiej Nizinie Węgierskiej) - do niego zalicza się większość obszaru Monarchii. W pasie północnym znajdują się północne Czechy i cały obszar Galicji. Jest to ziemia najchłodniejsza i najsurowsza dla upraw - nie udaje się tu (poza pewnymi wyjątkami) na przykład uprawa winorośli.
W około 3/4 obszar Monarchii jest górzysty, wyróżnia się tu trzy główne systemy górskie: Alpy, podgórze niemieckie i Karpaty. Monarchia dysponuje też bogatą siecią rzek, z których najważniejszą jest, oczywiście, Dunaj.
Ustrój
Najwyższym prawem Monarchii Austro-Węgier jest Ugoda, która stanowi gwarancję jedności Monarchii.
Rząd JCKM
Politykę wewnętrzną i zewnętrzną państwa prowadzi głównie Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości. Monarcha desygnuje kandydata na Prezydenta Ministrów (w praktyce najczęściej w wyniku kuluarowych konsultacji w Radzie Państwa), który następnie musi wygłosić program Rządu i uzyskać wotum zaufania od Rady Państwa.
Monarcha
Zgodnie z obowiązującą obecnie[1] Ugodą, Monarcha zachowuje szereg prerogatyw, m.in. prawo łaski, prawo do wydawania dekretów z mocą ustawy (te muszą jednak zostać zaaprobowane przez właściwego ministra), prawo ratyfikowania umów międzynarodowych bez zgody Parlamentu (o ile nie dotyczą one układu politycznego bądź wojskowego, czy nie wpływają na prawo krajowe) oraz prawo do wypowiedzenia wojny oraz zawarcia pokoju w przypadkach kiedy Rada Państwa nie może się zebrać bądź "w razie znaczącego narażenia na niebezpieczeństwo interesu Monarchii Austro-Węgierskiej, oraz bezpieczeństwa jej obywateli(..)"[2].
Federalizacja
W Monarchii istnieje silny podział terytorialny na Kraje koronne określone w Ugodzie, która przyznaje im też bardzo szeroką autonomię. Taka konstrukcja miała w zamyśle prowadzić do przekształcenia Monarchii w państwo stricte federalne, jednak na chwilę obecną w pełni z tych możliwości korzystają nieliczne samorządy.
Dom Panujący
Domem do którego należą wszyscy panujący monarchowie Austro-Węgier oraz ich rodziny jest Dom Habsburgów Lotaryńskich. Obecnie seniorem rodu jest Jego Cesarska i Królewska Mość Franciszek Leopold I.
Nestorem rodziny pozostaje jednak niezmiennie aktywny Franciszek Józef II, który ma pięciu synów: Karola, Fryderyka Wilhelma - którego jednak wydziedziczył za ordynarne zachowanie wobec kobiet - oraz Jerzego I. Czwartym pozostaje JCKW Maksymilian Teodor I, piątym zaś JCKM Franciszek Leopold I. JCKW Franciszek Józef II ma również wnuków - Rudolfa, syna arcyksięcia Karola oraz Franciszka Ferdynanda , syna arcyksięcia Jerzego. Jednak zgodnie z prawem Monarchii Austro-Węgierskiej nawet tak wysoka pozycja w rodzie nie daje im żadnych gwarancji na objęcie tronu w przyszłości, ponieważ Monarcha imiennie mianuje swojego następcę.
Sposób sprawowania rządów w Monarchii Austro-Węgier na przestrzeni historii
W całej historii Monarchii Austro-Węgier generalnie wyróżniamy dwa sposoby sprawowania władzy:
- Centralny, który opiera się przede wszystkim na istnieniu centralnych jednostek władzy ustawodawczej i wykonawczej, której decyzje obowiązują w każdym zakątku państwa,
- Dualistyczny I, który opiera się na istnieniu odrębnych jednostek władzy ustawodawczej i wykonawczej dla Przed- i Zalitawi. Monarcha przy takim systemie rządów posiadał o wiele większe uprawniania. Istniały także "urzędy wspólne": Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Wojny i Ministerstwo Skarbu. Ich szefów mianował Monarcha - ich działania dotyczyły całego państwa.
- Dualistyczny II, który zwiększył nieco rolę centralnej administracji, tak aby uelastycznyć wykonywanie władzy. Ten system utrzymał się do zawieszenia działalności Monarchii.
Pierwsi szefowie rządu centralnego nosili tytuł Kanclerza. Od 2006 r. szef rządu nosi miano Premiera i nic nie zapowiada, aby do nazwy "Kanclerz" kiedykolwiek powrócono. W tym samym roku wprowadzono omawiany wyżej dualistyczny system rządów, co nie przyniosło pozytywnych skutków. Wybuchały konflikty między rządami Za- i Przedlitawi. Drastycznie zahamował się rozwój Krajów Korony Świętego Stefana.
Widząc pogłębiającą się zapaść polityczno - administracyjną państwa postanowiono powrócić do centralnego sposobu rządzenia. Finalizacją tego pomysłu było wejście w życie 1 stycznia 2008r. nowej Ugody, która oficjalnie powoływania do istnienia Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości. Pierwszym centralnym premierem został Victorio Mortuus - dotychczasowy szef rady ministrów Zalitawi.
W 2011 roku przyjęto nową Ugodę oraz konstytucję austriacką i węgierską, tworzące Prawa Fundamentalne. Wszystkie te dokumenty bazowały na dualizmie, lecz czerpały z korzyści centralizmu, tworząc bardziej elastyczną sytuację; definiowały też na nowo niektóre pojęcia, systematyzując je. Ponadto, konstytucje części składowych Monarchii oddawały specyfikę tychże krajów.
Po powrocie Monarchii w 2017 roku wprowadzono system z jednym ośrodkiem władzy, aczkolwiek dużą autonomią krajów koronnych.
Symbole Monarchii Austro-Węgier
Godło
"1. Godłem Wielkim Monarchii Austro-Węgierskiej jest wizerunek czarnego, dwugłowego orła w Koronie Cesarstwa Austriackiego; w szponach orła - miecz, berło i jabłko; na piersi orła - herb Domu Panującego Habsburgów Lotaryńskich; wokół herbu wizerunki Orderu Złotego Runa, Orderu Świętego Stefana, Orderu Marii Teresy, Orderu Leopolda oraz Orderu Żelaznej Korony; na skrzydłach orła tarcze herbowe krajów koronnych, prowincji i terytoriów Monarchii Austro-Węgierskiej. 2. Godłem Małym Monarchii Austro-Węgierskiej jest wizerunek czarnego, dwugłowego orła w Koronie Cesarstwa Austriackiego; w szponach orła - miecz, berło i jabłko; na piersi orła - herb Domu Panującego Habsburgów Lotaryńskich; wokół herbu wizerunek Orderu Złotego Runa" (art. 9 ust. 1-2 Ugody)
Flaga
"Flagę państwową Monarchii Austro-Węgierskiej tworzy flaga Austrii w czerwono-biało-czerwone pasy wraz z tarczą herbową Austrii połączona z flagą Węgier w czerwono-biało-zielone pasy wraz z tarczą herbową Królestwa Węgier." (Art. 9 ust. 3 Ugody)
Hymn
| I. Boże wspieraj, Boże ochroń Nam Cesarza i nasz kraj! Tarczą wiary rządy osłoń Państwu Jego siłę daj! Brońmy przodków Jego koron Zwróćmy wroga wszelki cios Bo z Habsburgów tronem złączon Jest na wieki Austrii los! |
II. Obowiązkom swoim wierni Strzeżmy pilnie świętych praw W ich obronie niech się spełni powołanie do cnych spraw! Pomni, jak to skroń żołnierza Świetnie zdobi lauru krzew Nieśmy chętnie za Cesarza, Za Ojczyznę mienie, krew! |
| III. Ludu pilnej pracy zbiory Niech osłania zbrojna moc Niechaj kwitną ducha twory Niech rozświetla światło noc! Austrii Boże daj wsławienie Na szczyt chwały racz ją wznieść Słońca swego skłoń promienie Ku jej chwale, na jej cześć! |
IV. Spólność, jedność powołania, Niech przenika wszystek lud, Bo złączonych sił działania Zdolne przemóc wszelki trud. Dążąc społem ku celowi, Chciejmy bratnio siły zlać, Szczęść Monarsze, szczęść Krajowi, Austria będzie wiecznie trwać! |
Linki
Cesarstwo Austrii: Austria Dolna • Austria Górna • Bukowina • Czechy • Dalmacja • Galicja • Karniola • Karyntia • Kustenland • Morawy • Salzburg • Styria • Śląsk • Tyrol • Vorarlberg
Korona św. Stefana: Chorwacja • Węgry
Bośnia
Regiony nieadministracyjne: Banat • Siedmiogród • Górne Węgry • Ukraina Zakarpacka • Wojwodina
- ↑ Stan na 9 stycznia 2021
- ↑ Tekst obowiązującej Ugody
