Nowa Micropedia jest jeszcze w fazie beta. W razie problemów, napisz maila na pomoc@wiki.mikronacje.info albo zgłoś go na kanale na Mikronacyjnym Discordzie!

Monarchia Austro-Węgierska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Micropedia
(Trochę poprawiłem)
 
(Nie pokazano 67 wersji utworzonych przez 24 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
'''Austro-Węgry''' - Monarchia Austro-Węgier, Monarchia Austro-Węgierska, Królestwa i Kraje w Radzie Państwa Reprezentowane wraz z Krajami Korony Świętego Stefana - istniejące od 24 kwietnia 2005 r. [[wirtualne państwo]]. Jest budowane na wzór historycznej C. i K. Monarchii, jednak z zachowaniem zasad właściwych dla mikronacji. Jest państwem nastawionym dość izolacjonistycznie i neutralnie. Należy do Rady Współpracy Królestw.
Austro-Węgry, wł. '''Monarchia Austro-Węgierska''' lub '''Królestwa i Kraje w Radzie Państwa Reprezentowane wraz z Krajami Korony Świętego Stefana''' - istniejące od [[24 kwietnia]] [[2005]] r. [[wirtualne państwo]]. Jest budowane na wzór historycznej [[pl.wikipedia:Austro-Węgry|C. i K. Monarchii]], jednak z zachowaniem zasad właściwych dla mikronacji. 
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" style="margin-left: 0.5em; margin-bottom: 0.5em"
|+ <font size="+1">'''Austro-Węgry'''</font>
|----
| align="center" colspan="2" style="border-bottom:3px solid gray;" | <font size="-1">Dewiza: ''Viribus Unitis''<br/>(łac. "Wspólnymi siłami")</font>
|----
|[[Grafika:Doppeladler.jpg|150px|center]]
|[[Grafika:Ah-reich.PNG|150px|center]]
|----
| Liczba mieszkańców
| 455 (październik 2008)
|----
| Pełnoprawni obywatele
| 29 (październik 2008)
|----
| Pełna nazwa:
| Monarchia Austro-Węgier
|----
| Języki urzędowe
| niemiecki, węgierski, polski, czeski, serbsko-chorwacki, słoweński
|----
| Stolica
| Wiedeń i Budapeszt
|----
| Ustrój polityczny
| dualistyczna monarchia parlamentarna
|----
| Głowa państwa<br>
| Cesarz i Król <br> [[Franciszek Józef II]]
|----
| Premier Cesarskiego i Królewskiego Rządu
| [[Riccardo von Rotberg]]
|----
| Początek państwowości<br>
| 8-12 czerwca 1867
|----
| Początek v-państwowości<br>
| 24 kwietnia 2005
|----
| Waluta
| 1 [[Korona austro-węgierska|korona]] (Kr) = 100 halerzy lub fillerów
|----
| Hymn państwowy
| [[Media:Hymn.ogg|Volkshymne]]
|----
| Kod samochodowy
| AUH, ''AH''
|}


==Polityka==
{{kraj
Za rządów kanclerza Sebastiana Metternicha austro-węgierską politykę ogarnął powszechny zastój. Jednak od objęcia tego urzędu przez [[Imre Nagy]]'ego, sytuacja ulega zmianie. W tym czasie działają dwie partie, a swoją działalność rozpoczynają następne. Obywatele tej mikronacji, jako jednej z nielicznych działają aktywnie. Po pierwszych wyborach do Reichsratu, partią rządzącą została Partia Robotniczo-Chłopska, a kanclerzem [[Szymon Mendus]]. Powołano koalicję rządzącą ze Zjednoczoną Partią Prawicy, dzięki czemu partia posiadała 2 stanowiska urzędnicze. Następnie rządzi Zjednoczona Partia Prawicy, posiadająca większość w Radzie Państwa. Z kolei dnia 6 sierpnia 2006 r. wprowadzono dwie konstytucje i łączący je w całość Patent Ugodowy - to jedyne takie rozwiązanie w państwach internetowych. 21 grudnia 2007 roku odwołano Premiera Rządu Jego Cesarskiej Mości Piotra Nieczuję Galika. Rada Państwa nie mogła się uporać z wyborem nowego Premiera. "Wybawieniem" dla parlamentu była nowelizacja Patentu Ugodowego i obu Konstytucji, do których doszło 30 grudnia 2007 roku. Zmiany były znaczące. Nastąpił odwrót od dualistycznego rozdrobnienia włdzy państwowej i powołano nowe wspólne urzędy. Cesarski i Królewski Rząd oraz Zgromadzenie Parlamentarne.  Nowym Premierem Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości został dotychczasowy Premier Rządu Jego Królewskiej Mości Victorio Mortuus.
Zgodnie z Cesarskim i Królewskim Dekretem powołano następujące ministerstwa:
*Ministerstwo Spraw Zagranicznych
*Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
*Ministerstwo Skarbu
*Ministerstwo Wojny
*Ministerstwo Kultury
w niedlugim czasie powołano także
*Kancelarię Premiera.
[[Członkowie rządu Austro-Węgier]]


Zgromadzenie Parlamentarne II kadencji jest złozone z członków Izby Delegatów(Przedlitawia) oraz z posłów na Sejm(Zalitawia). W parlamencie zasiadają:
|nazwa = Austro-Węgry
*[[Łukasz Ziółkowski]] - Przewodniczący Zgromadzenia Parlamentarnego
|pelna_nazwa = Monarchia Austro-Węgierska,
*[[Riccardo von Rotberg]]  
Kraje i Królestwa w Radzie Państwa Reprezentowane wraz z Krajami Korony Świętego Stefana
*[[Wasilij Petrowicz]]  
|godlo = Godło_Austro-Węgier_do_1915_roku.png
*[[Rudolf Habsburg]]
|flaga = Bandera handlowa.png
|jezyk = polski, niemiecki, węgierski, czeski, serbskochorwacki
|stolica = [[Wiedeń]]/[[Budapeszt]]
|ustroj = [[monarchia]] [[federacja|federacyjna]]
|glowa_panstwa = [[Jego Cesarska i Królewska Mość]]
|glowa_panstwa_osoba = [[Franciszek Leopold I]]
|szef_rzadu = [[premier|Prezydent Ministrów JCKM]]
|szef_rzadu_osoba = [[Borys von Targersdorf]]
|niepodleglosc = [[24 kwietnia]] [[2005]]
|waluta = 1 [[Korona austro-węgierska|korona]] (Kr) = 100 halerzy/fillerów
|domena = austro-wegry.org
|hymn = [[Plik:Hymn.ogg]]
}}


Skład Rady Monarchii:
==Położenie==
*[[Franciszek Józef II]]
Monarchia Austro-Węgierska to jeden z największych terytorialnie krajów świata oraz Ostii, czyli Kontynentu Wschodniego. Obszar Monarchii rozciąga się na niemal sześciuset osiemdziesięciu tysiącach kilometrów kwadratowych. W Austro-Węgrzech panuje klimat umiarkowany, choć występują między jej poszczególnymi częściami znaczne różnice. Zasadniczo, podzielić można ów obszar na trzy "pasy": południowy, środkowy i północny.
*[[Franciszek graf Heger]]
*[[Arcyksiążę Karl Gregor erzherzog Habsburg]]
*[[Rudolf Habsburg]]
*[[Victorio Mortuus]] - zrezygnował
*[[Vidor Simon]]


==Dom Panujący==
Pas południowy obejmuje kraje nadmorskie i południową część Tyrolu, charakteryzuje się klimatem łagodnym i dość ciepłym. Środkowy to z kolei idealny region dla uprawy wszelkiej maści zbóż i winorośli (zwłaszcza na Wielkiej Nizinie Węgierskiej) - do niego zalicza się większość obszaru Monarchii. W pasie północnym znajdują się północne Czechy i cały obszar Galicji. Jest to ziemia najchłodniejsza i najsurowsza dla upraw - nie udaje się tu (poza pewnymi wyjątkami) na przykład uprawa winorośli.
Najmiłościwiej Panujący [[Dom Habsburgów Lotaryńskich]] nie jest może tak liczny i okazały jak to miało miejsce w historii realnej, jednak cały czas się rozwija. Obecnie seniorem rodu jest Jego Cesarsko-Królewski Majestat [[Franciszek Józef II]]. JCKM FJII posiada także siostrę, Gerdę von Habsburg-Lathringen, jednak ta nie wykazuje większej aktywności w życiu państwa. Obecnie dom Habsburgów Lotaryńskich liczy powoli odbudowuje swoją potęgę, jak to miało miejsce za czasów, gdy Austria zdobywała kolejne terytoria poprzez liczne mariaże. Franciszek Józef II do nie dawna miał dwóch synów: Karola i Fryderyka Wilhelma, którego jednak wydziedziczył za ordynarne zachowanie wobec kobiet. JCKM Franciszek Józef ma również wnuka, Rudolfa, syna arcyksięcia Karola, który, po zrzeknięciu się praw do tronu przez arc. Karola, jest głównym pretendentem do korony cesarskiej.


==Podział administracyjny==
W około 3/4 obszar Monarchii jest górzysty, wyróżnia się tu trzy główne systemy górskie: Alpy, podgórze niemieckie i Karpaty. Monarchia dysponuje też bogatą siecią rzek, z których najważniejszą jest, oczywiście, Dunaj.
*Królestwa I Kraje w Radzie Państwa reprezentowane(Przedlitawia):
==Ustrój==
**[[Austria Górna]]
Najwyższym prawem Monarchii Austro-Węgier jest [[Ugoda]], która stanowi gwarancję jedności Monarchii.
**[[Austria Dolna]]
**[[Styria]]
**[[Karyntia]]
**[[Salzburg]]
**[[Tyrol]]
**[[Vorarlberg]]
**[[Karniola]]
**[[Kustenland]]
**[[Czechy]]
**[[Morawy]]
**[[Śląsk]]
**[[Galicja]] i [[Lodomeria]]
**[[Bukowina]]
**[[Dalmacja]]


*Kraje korony świętego Stefana (Zalitawia):
===Rząd JCKM===
**[[Węgry]]
Politykę wewnętrzną i zewnętrzną państwa prowadzi głównie [[Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości]]. Monarcha desygnuje kandydata na Prezydenta Ministrów (w praktyce najczęściej w wyniku kuluarowych konsultacji w [[Rada Państwa (Austro-Węgry)|Radzie Państwa]]), który następnie musi wygłosić program Rządu i uzyskać wotum zaufania od Rady Państwa.
**[[Chorwacja]]
*Bośnia i Hercegowina pod zarządem Ministerstwa Skarbu


''Więcej informacji na ten temat w artykule: '''[[Podział administracyjny Austro-Węgier]]'''''
===Monarcha===
Zgodnie z obowiązującą obecnie<ref>Stan na 9 stycznia 2021</ref> Ugodą, Monarcha zachowuje szereg prerogatyw, m.in. prawo łaski, prawo do wydawania dekretów z mocą ustawy (te muszą jednak zostać zaaprobowane przez właściwego ministra), prawo ratyfikowania umów międzynarodowych bez zgody Parlamentu (o ile nie dotyczą one układu politycznego bądź wojskowego, czy nie wpływają na prawo krajowe) oraz prawo do wypowiedzenia wojny oraz zawarcia pokoju w przypadkach kiedy Rada Państwa nie może się zebrać bądź ''"w razie znaczącego narażenia na niebezpieczeństwo interesu Monarchii Austro-Węgierskiej, oraz bezpieczeństwa jej obywateli(..)"''<ref>[https://forum.austro-wegry.org/viewtopic.php?f=27&t=694 Tekst obowiązującej Ugody]</ref>.


==Ustrój==
===Federalizacja===
W Monarchii istnieje silny podział terytorialny na [[Kraj koronny|Kraje koronne]] określone w Ugodzie, która przyznaje im też bardzo szeroką autonomię. Taka konstrukcja miała w zamyśle prowadzić do przekształcenia Monarchii w państwo stricte federalne, jednak na chwilę obecną w pełni z tych możliwości korzystają nieliczne samorządy.


Austro-Węgry to dualistyczna monarchia parlamentarna. Zasady funkcjonowania określa Patent Ugodowy i dwie konstytucje. Trójpodział władzy przedstawia się w nich następująco:
==Dom Panujący==
Domem do którego należą wszyscy panujący monarchowie Austro-Węgier oraz ich rodziny jest [[Dom Habsburgów Lotaryńskich]]. Obecnie seniorem rodu jest Jego Cesarska i Królewska Mość [[Franciszek Leopold I]].  


Władza ustawodawcza:
Nestorem rodziny pozostaje jednak niezmiennie aktywny [[Franciszek Józef II]], który ma pięciu synów: Karola, Fryderyka Wilhelma - którego jednak wydziedziczył za ordynarne zachowanie wobec kobiet - oraz Jerzego I. Czwartym pozostaje JCKW [[Maksymilian Teodor I]], piątym zaś JCKM [[Franciszek Leopold I]]. JCKW Franciszek Józef II ma również wnuków - Rudolfa, syna arcyksięcia Karola oraz [http://micropedia.wikia.com/wiki/Ferdynand_Habsburg_Lotary%C5%84ski_Radziwi%C5%82%C5%82 Franciszka Ferdynanda] , syna arcyksięcia Jerzego. Jednak zgodnie z prawem Monarchii Austro-Węgierskiej nawet tak wysoka pozycja w rodzie nie daje im żadnych gwarancji na objęcie tronu w przyszłości, ponieważ Monarcha imiennie mianuje swojego następcę.
*Monarcha, za swoje decyzje odpowiedzialny jedynie przed Bogiem i historią.
*Zgromadzenie Parlamentarne
*Rada Monarchii


Władza wykonawcza:
==Sposób sprawowania rządów w Monarchii Austro-Węgier na przestrzeni historii==
*Monarcha
W całej historii Monarchii Austro-Węgier generalnie wyróżniamy dwa sposoby sprawowania władzy:
*Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości


Władza sądownicza:
#Centralny, który opiera się przede wszystkim na istnieniu centralnych jednostek władzy ustawodawczej i wykonawczej, której decyzje obowiązują w każdym zakątku państwa,
*Niezawisłe sądy - Sąd Najwyższy i Sądy Krajowe
#Dualistyczny I, który opiera się na istnieniu odrębnych jednostek władzy ustawodawczej i wykonawczej dla Przed- i Zalitawi. Monarcha przy takim systemie rządów posiadał o wiele większe uprawniania. Istniały także "urzędy wspólne": Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Wojny i Ministerstwo Skarbu. Ich szefów mianował Monarcha - ich działania dotyczyły całego państwa.
#Dualistyczny II, który zwiększył nieco rolę centralnej administracji, tak aby uelastycznyć wykonywanie władzy. Ten system utrzymał się do zawieszenia działalności Monarchii.


==Hymn Austro-Węgier==
Pierwsi szefowie rządu centralnego nosili tytuł Kanclerza. Od 2006 r. szef rządu nosi miano Premiera i nic nie zapowiada, aby do nazwy "Kanclerz" kiedykolwiek powrócono. W tym samym roku wprowadzono omawiany wyżej dualistyczny system rządów, co nie przyniosło pozytywnych skutków. Wybuchały konflikty między rządami Za- i Przedlitawi. Drastycznie zahamował się rozwój Krajów Korony Świętego Stefana.


Boże wspieraj, Boże ochroń
Widząc pogłębiającą się zapaść polityczno - administracyjną państwa postanowiono powrócić do centralnego sposobu rządzenia. Finalizacją tego pomysłu było wejście w życie 1 stycznia 2008r. nowej Ugody, która oficjalnie powoływania do istnienia Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości. Pierwszym centralnym premierem został Victorio Mortuus - dotychczasowy szef rady ministrów Zalitawi.
<br>Nam Monarchę i nasz kraj!
<br>Tarczą wiary rządy osłoń
<br>Państwu Jego siłę daj!
<br>Brońmy przodków Jego koron
<br>Zwróćmy wroga wszelki cios
<br>Bo z Habsburgów tronem złączon
<br>Jest na wieki Austrii los!


Obowiązkom swoim wierni
W 2011 roku przyjęto nową Ugodę oraz konstytucję austriacką i węgierską, tworzące Prawa Fundamentalne. Wszystkie te dokumenty bazowały na dualizmie, lecz czerpały z korzyści centralizmu, tworząc bardziej elastyczną sytuację; definiowały też na nowo niektóre pojęcia, systematyzując je. Ponadto, konstytucje części składowych Monarchii oddawały specyfikę tychże krajów.
<br>Strzeżmy pilnie świętych praw
<br>W ich obronie niech się spełni
<br>powołanie do cnych spraw!
<br>Pomni, jak to skroń żołnierza
<br>Świetnie zdobi lauru krzew
<br>Nieśmy chętnie za Monarchę,  
<br>Za Ojczyznę mienie, krew!


Ludu pilnej pracy zbiory
Po powrocie Monarchii w 2017 roku wprowadzono system z jednym ośrodkiem władzy, aczkolwiek dużą autonomią krajów koronnych.
<br>Niech osłania zbrojna moc
<br>Niechaj kwitną ducha twory
<br>Niech rozświetla światło noc!
<br>Austrii Boże daj wsławienie
<br>Na szczyt chwały racz ją wznieść
<br>Słońca swego skłoń promienie
<br>Ku jej chwale, na jej cześć!


Spólność, jedność powołania,  
==Symbole Monarchii Austro-Węgier==
<br>Niech przenika wszystek lud,  
===Godło===
<br>Bo złączonych sił działania  
''"1. Godłem Wielkim Monarchii Austro-Węgierskiej jest wizerunek czarnego, dwugłowego orła w Koronie Cesarstwa Austriackiego; w szponach orła - miecz, berło i jabłko; na piersi orła - herb Domu Panującego Habsburgów Lotaryńskich; wokół herbu wizerunki Orderu Złotego Runa, Orderu Świętego Stefana, Orderu Marii Teresy, Orderu Leopolda oraz Orderu Żelaznej Korony; na skrzydłach orła tarcze herbowe krajów koronnych, prowincji i terytoriów Monarchii Austro-Węgierskiej.''
<br>Zdolne przemóc wszelki trud.  
''2. Godłem Małym Monarchii Austro-Węgierskiej jest wizerunek czarnego, dwugłowego orła w Koronie Cesarstwa Austriackiego; w szponach orła - miecz, berło i jabłko; na piersi orła - herb Domu Panującego Habsburgów Lotaryńskich; wokół herbu wizerunek Orderu Złotego Runa" (art. 9 ust. 1-2 Ugody)''
<br>Dążąc społem ku celowi,  
===Flaga===
<br>Chciejmy bratnio siły zlać,  
''"Flagę państwową Monarchii Austro-Węgierskiej tworzy flaga Austrii w czerwono-biało-czerwone pasy wraz z tarczą herbową Austrii połączona z flagą Węgier w czerwono-biało-zielone pasy wraz z tarczą herbową Królestwa Węgier." (Art. 9 ust. 3 Ugody)''
<br>Szczęść Monarsze, szczęść Krajowi,  
===Hymn===
<br>Austria będzie wiecznie trwać!  
{|
 
|I.<br />Boże wspieraj, Boże ochroń<br />Nam Cesarza i nasz kraj!<br />Tarczą wiary rządy osłoń<br />Państwu Jego siłę daj!<br />Brońmy przodków Jego koron<br />Zwróćmy wroga wszelki cios<br />Bo z Habsburgów tronem złączon<br />Jest na wieki Austrii los!
Przy Cesarzu mile włada
|II.<br />Obowiązkom swoim wierni<br />Strzeżmy pilnie świętych praw<br />W ich obronie niech się spełni<br />powołanie do cnych spraw!<br />Pomni, jak to skroń żołnierza<br />Świetnie zdobi lauru krzew<br />Nieśmy chętnie za Cesarza,<br />Za Ojczyznę mienie, krew!
<br>Cesarzowa pełna łask,
|-
<br>Cały lud Jej hołdy składa,
|III.<br />Ludu pilnej pracy zbiory<br />Niech osłania zbrojna moc<br />Niechaj kwitną ducha twory<br />Niech rozświetla światło noc!<br />Austrii Boże daj wsławienie<br />Na szczyt chwały racz ją wznieść<br />Słońca swego skłoń promienie<br />Ku jej chwale, na jej cześć!
<br>Podziwiając cnót Jej blask.
|IV.<br />Spólność, jedność powołania,<br />Niech przenika wszystek lud,<br />Bo złączonych sił działania<br />Zdolne przemóc wszelki trud.<br />Dążąc społem ku celowi,<br />Chciejmy bratnio siły zlać,<br />Szczęść Monarsze, szczęść Krajowi,<br />Austria będzie wiecznie trwać!
<br>Franciszkowi Józefowi
|}
<br>I Elżbiecie, Boże szczęść,
<br>Habsburskiemu szczęść Domowi;
<br>Sława Jemu, chwała, cześć!


==Linki==
==Linki==
* [http://www.austro-wegry.org Strona internetowa Monarchii Austro-Węgier]


*[[Historia Austro-Węgier]]
*[http://awfp.wordpress.com/ Archiwum Austro-Węgierskiej Federacji Piłkarskiej]
*[https://forum.austro-wegry.org Forum Monarchii]
{{Austro-Węgry}}
{{Austro-Węgry}}
{{Kontynent Wschodni}}
{{Kontynent Wschodni}}
{{Medal|miesiac=luty|rok='06}}
{{Medal|miesiac=luty|rok='06}}
[[Kategoria:Austro-Węgry|!]]
[[Kategoria:Państwa]]
[[Kategoria:Państwa]]
[[Kategoria:Austro-Węgry|!]]
<references />
{{DEFAULTSORT:Austro-Węgry}}

Aktualna wersja na dzień 23:33, 23 sie 2022

Austro-Węgry, wł. Monarchia Austro-Węgierska lub Królestwa i Kraje w Radzie Państwa Reprezentowane wraz z Krajami Korony Świętego Stefana - istniejące od 24 kwietnia 2005 r. wirtualne państwo. Jest budowane na wzór historycznej C. i K. Monarchii, jednak z zachowaniem zasad właściwych dla mikronacji. 

Austro-Węgry
Monarchia Austro-Węgierska, Kraje i Królestwa w Radzie Państwa Reprezentowane wraz z Krajami Korony Świętego Stefana
Język(i) urzędowe polski, niemiecki, węgierski, czeski, serbskochorwacki
Stolica Wiedeń/Budapeszt
Ustrój polityczny monarchia federacyjna
Głowa państwa
Jego Cesarska i Królewska Mość Franciszek Leopold I
Szef Rzadu
Prezydent Ministrów JCKM Borys von Targersdorf
Religia państwowa brak
Uzyskanie niepodległości 24 kwietnia 2005
Waluta 1 korona (Kr) = 100 halerzy/fillerów
Hymn państwowy Plik:Hymn.ogg
Kod samochodowy brak
Domena internetowa austro-wegry.org

Położenie

Monarchia Austro-Węgierska to jeden z największych terytorialnie krajów świata oraz Ostii, czyli Kontynentu Wschodniego. Obszar Monarchii rozciąga się na niemal sześciuset osiemdziesięciu tysiącach kilometrów kwadratowych. W Austro-Węgrzech panuje klimat umiarkowany, choć występują między jej poszczególnymi częściami znaczne różnice. Zasadniczo, podzielić można ów obszar na trzy "pasy": południowy, środkowy i północny.

Pas południowy obejmuje kraje nadmorskie i południową część Tyrolu, charakteryzuje się klimatem łagodnym i dość ciepłym. Środkowy to z kolei idealny region dla uprawy wszelkiej maści zbóż i winorośli (zwłaszcza na Wielkiej Nizinie Węgierskiej) - do niego zalicza się większość obszaru Monarchii. W pasie północnym znajdują się północne Czechy i cały obszar Galicji. Jest to ziemia najchłodniejsza i najsurowsza dla upraw - nie udaje się tu (poza pewnymi wyjątkami) na przykład uprawa winorośli.

W około 3/4 obszar Monarchii jest górzysty, wyróżnia się tu trzy główne systemy górskie: Alpy, podgórze niemieckie i Karpaty. Monarchia dysponuje też bogatą siecią rzek, z których najważniejszą jest, oczywiście, Dunaj.

Ustrój

Najwyższym prawem Monarchii Austro-Węgier jest Ugoda, która stanowi gwarancję jedności Monarchii.

Rząd JCKM

Politykę wewnętrzną i zewnętrzną państwa prowadzi głównie Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości. Monarcha desygnuje kandydata na Prezydenta Ministrów (w praktyce najczęściej w wyniku kuluarowych konsultacji w Radzie Państwa), który następnie musi wygłosić program Rządu i uzyskać wotum zaufania od Rady Państwa.

Monarcha

Zgodnie z obowiązującą obecnie[1] Ugodą, Monarcha zachowuje szereg prerogatyw, m.in. prawo łaski, prawo do wydawania dekretów z mocą ustawy (te muszą jednak zostać zaaprobowane przez właściwego ministra), prawo ratyfikowania umów międzynarodowych bez zgody Parlamentu (o ile nie dotyczą one układu politycznego bądź wojskowego, czy nie wpływają na prawo krajowe) oraz prawo do wypowiedzenia wojny oraz zawarcia pokoju w przypadkach kiedy Rada Państwa nie może się zebrać bądź "w razie znaczącego narażenia na niebezpieczeństwo interesu Monarchii Austro-Węgierskiej, oraz bezpieczeństwa jej obywateli(..)"[2].

Federalizacja

W Monarchii istnieje silny podział terytorialny na Kraje koronne określone w Ugodzie, która przyznaje im też bardzo szeroką autonomię. Taka konstrukcja miała w zamyśle prowadzić do przekształcenia Monarchii w państwo stricte federalne, jednak na chwilę obecną w pełni z tych możliwości korzystają nieliczne samorządy.

Dom Panujący

Domem do którego należą wszyscy panujący monarchowie Austro-Węgier oraz ich rodziny jest Dom Habsburgów Lotaryńskich. Obecnie seniorem rodu jest Jego Cesarska i Królewska Mość Franciszek Leopold I.

Nestorem rodziny pozostaje jednak niezmiennie aktywny Franciszek Józef II, który ma pięciu synów: Karola, Fryderyka Wilhelma - którego jednak wydziedziczył za ordynarne zachowanie wobec kobiet - oraz Jerzego I. Czwartym pozostaje JCKW Maksymilian Teodor I, piątym zaś JCKM Franciszek Leopold I. JCKW Franciszek Józef II ma również wnuków - Rudolfa, syna arcyksięcia Karola oraz Franciszka Ferdynanda , syna arcyksięcia Jerzego. Jednak zgodnie z prawem Monarchii Austro-Węgierskiej nawet tak wysoka pozycja w rodzie nie daje im żadnych gwarancji na objęcie tronu w przyszłości, ponieważ Monarcha imiennie mianuje swojego następcę.

Sposób sprawowania rządów w Monarchii Austro-Węgier na przestrzeni historii

W całej historii Monarchii Austro-Węgier generalnie wyróżniamy dwa sposoby sprawowania władzy:

  1. Centralny, który opiera się przede wszystkim na istnieniu centralnych jednostek władzy ustawodawczej i wykonawczej, której decyzje obowiązują w każdym zakątku państwa,
  2. Dualistyczny I, który opiera się na istnieniu odrębnych jednostek władzy ustawodawczej i wykonawczej dla Przed- i Zalitawi. Monarcha przy takim systemie rządów posiadał o wiele większe uprawniania. Istniały także "urzędy wspólne": Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Wojny i Ministerstwo Skarbu. Ich szefów mianował Monarcha - ich działania dotyczyły całego państwa.
  3. Dualistyczny II, który zwiększył nieco rolę centralnej administracji, tak aby uelastycznyć wykonywanie władzy. Ten system utrzymał się do zawieszenia działalności Monarchii.

Pierwsi szefowie rządu centralnego nosili tytuł Kanclerza. Od 2006 r. szef rządu nosi miano Premiera i nic nie zapowiada, aby do nazwy "Kanclerz" kiedykolwiek powrócono. W tym samym roku wprowadzono omawiany wyżej dualistyczny system rządów, co nie przyniosło pozytywnych skutków. Wybuchały konflikty między rządami Za- i Przedlitawi. Drastycznie zahamował się rozwój Krajów Korony Świętego Stefana.

Widząc pogłębiającą się zapaść polityczno - administracyjną państwa postanowiono powrócić do centralnego sposobu rządzenia. Finalizacją tego pomysłu było wejście w życie 1 stycznia 2008r. nowej Ugody, która oficjalnie powoływania do istnienia Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości. Pierwszym centralnym premierem został Victorio Mortuus - dotychczasowy szef rady ministrów Zalitawi.

W 2011 roku przyjęto nową Ugodę oraz konstytucję austriacką i węgierską, tworzące Prawa Fundamentalne. Wszystkie te dokumenty bazowały na dualizmie, lecz czerpały z korzyści centralizmu, tworząc bardziej elastyczną sytuację; definiowały też na nowo niektóre pojęcia, systematyzując je. Ponadto, konstytucje części składowych Monarchii oddawały specyfikę tychże krajów.

Po powrocie Monarchii w 2017 roku wprowadzono system z jednym ośrodkiem władzy, aczkolwiek dużą autonomią krajów koronnych.

Symbole Monarchii Austro-Węgier

Godło

"1. Godłem Wielkim Monarchii Austro-Węgierskiej jest wizerunek czarnego, dwugłowego orła w Koronie Cesarstwa Austriackiego; w szponach orła - miecz, berło i jabłko; na piersi orła - herb Domu Panującego Habsburgów Lotaryńskich; wokół herbu wizerunki Orderu Złotego Runa, Orderu Świętego Stefana, Orderu Marii Teresy, Orderu Leopolda oraz Orderu Żelaznej Korony; na skrzydłach orła tarcze herbowe krajów koronnych, prowincji i terytoriów Monarchii Austro-Węgierskiej. 2. Godłem Małym Monarchii Austro-Węgierskiej jest wizerunek czarnego, dwugłowego orła w Koronie Cesarstwa Austriackiego; w szponach orła - miecz, berło i jabłko; na piersi orła - herb Domu Panującego Habsburgów Lotaryńskich; wokół herbu wizerunek Orderu Złotego Runa" (art. 9 ust. 1-2 Ugody)

Flaga

"Flagę państwową Monarchii Austro-Węgierskiej tworzy flaga Austrii w czerwono-biało-czerwone pasy wraz z tarczą herbową Austrii połączona z flagą Węgier w czerwono-biało-zielone pasy wraz z tarczą herbową Królestwa Węgier." (Art. 9 ust. 3 Ugody)

Hymn

I.
Boże wspieraj, Boże ochroń
Nam Cesarza i nasz kraj!
Tarczą wiary rządy osłoń
Państwu Jego siłę daj!
Brońmy przodków Jego koron
Zwróćmy wroga wszelki cios
Bo z Habsburgów tronem złączon
Jest na wieki Austrii los!
II.
Obowiązkom swoim wierni
Strzeżmy pilnie świętych praw
W ich obronie niech się spełni
powołanie do cnych spraw!
Pomni, jak to skroń żołnierza
Świetnie zdobi lauru krzew
Nieśmy chętnie za Cesarza,
Za Ojczyznę mienie, krew!
III.
Ludu pilnej pracy zbiory
Niech osłania zbrojna moc
Niechaj kwitną ducha twory
Niech rozświetla światło noc!
Austrii Boże daj wsławienie
Na szczyt chwały racz ją wznieść
Słońca swego skłoń promienie
Ku jej chwale, na jej cześć!
IV.
Spólność, jedność powołania,
Niech przenika wszystek lud,
Bo złączonych sił działania
Zdolne przemóc wszelki trud.
Dążąc społem ku celowi,
Chciejmy bratnio siły zlać,
Szczęść Monarsze, szczęść Krajowi,
Austria będzie wiecznie trwać!

Linki

  1. Stan na 9 stycznia 2021
  2. Tekst obowiązującej Ugody